Nguyễn-Xuân Nghĩa - Người Việt Ngày 161003
Kinh Tế cũng là Chính Trị
Khủng hoảng Deutsche Bank không
giống Lehman Brothers - mà nguy hiểm hơn
* Ngân hàng buốn bã "
Trong mấy ngày qua, chẳng quan tâm đến tin tức kinh tế tài chánh người
ta cũng nghe nói đến vụ Deutsche Bank, là ngân hàng tài trợ nhiều nhất của nước
Đức (xin viết tắt là DB).
Sau nhiều tiết lộ rải rác từ đầu tháng, hôm Thứ Ba 26, có tin xác nhận rằng
là Bộ Tư pháp Mỹ quyết định phạt DB 14 tỷ Mỹ kim vì có thể vi phạm khi bán loại
chứng khoán được thế chấp bằng tín dụng gia cư trước khi có vụ khủng hoảng tài
chánh năm 2008. Năm đó, tổ hợp đầu tư Lehman Brothers sụp đổ ngày 15 Tháng Chín
và lây lan khi kinh tế Hoa Kỳ bị suy trầm từ cuối 2007, nên dẫn tới “Tổng suy
trầm 2008-2009”, với hậu quả tám sau vẫn chưa dứt.
Tin đó khiến cổ phiếu ngân hàng DB sụt nặng nhưng tăng lại khi ngày Thứ
Sáu 30 có tin DB đã xin dàn xếp và có thể nhận nộp phạt khoảng năm tỷ tư. Chúng
ta phân vân không hiểu: có tội hay không thì làm sao tính ra, nặng nhẹ thế nào
mà có thể thương thảo và dàn xếp? Thế rồi trưa Thứ Sáu 30, một bình luận gia Mỹ
kết luận, rằng “ngân hàng Đức gặp khó khăn, nhưng đấy không là khủng hoảng toàn
cầu”. Đúng hay sai?
Vì kinh tế cũng là chính trị, có hai chuyện kinh tế rồi chính trị rất đáng
nói ở đây.
Dưới ánh sáng của đạo luật kiểm soát tài chánh Dodd-Frank năm 2010, dàn
luật sư của Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đã điều tra nhiều nghiệp vụ của ngân hàng DB vào
các năm trước 2008 mà chẳng có cơ sở kết luận rõ rệt. Tới ngày 15 Tháng Chín vừa
rồi, đúng vào ngày sụp đổ của tổ hợp Lehman Bros năm 2008 ngay giữa cuộc tranh
cử Tổng thống Hoa Kỳ, thì ai đó bắt đầu xì tin cho báo chí và gây biến động cho các thị trường
tài chánh.
Năm 2008, vụ khủng hoảng Leman Bros. rồi sự hốt hoảng của thị trường và
sự vụng dại của ứng cử viên John McCain – ông ngưng tranh cử ba ngày để tìm
cách cứu vãn! – đã giúp Barack Obama thắng cử. Năm nay, có thể Chính quyền
Obama muốn tái diễn “hội chấn Lehman Bros.” để giúp ứng cử viên Hillary Clinton
nên chọn một số đại gia ngân hàng làm điểm nhấn, trong đó có DB với số tiền phạt
là 14 tỷ đô la được nhá cho báo chí. Quả nhiên là ngân hàng DB bị rúng động.
Nhưng đấy là trò chơi dại của các chính khách Hoa Kỳ.
Chỉ vì có một tin khác mà truyền thông báo chí Mỹ ít chú ý là ngày Thứ
Năm 29, ngân hàng Commerzbank của Đức loan báo việc sa thải gần một vạn nhân
viên và cắt giảm cổ tức trong kế hoạch chấn chỉnh mang tính chất chiến lược.
Commerzbank (xin viết tắt là CB) là ngân hàng có lượng tài trợ đứng hàng thứ
nhì của nước Đức. Tức là hai đại gia của hệ thống ngân hàng Đức đều đang gặp vấn
đề.
Vấn đề thành nổi cộm vì ra khỏi lãnh vực ngân hàng mà tràn vào chính trị:
hôm Thứ Tư 27, khi Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Âu châu (European Central Bank
– ECB) là Mario Draghi ra điều trần trước Hạ viện Bundestag của Đức thì ông bị
các dân biểu Đức đàn hặc vì “chánh sách tiền tệ của ECB gây thiệt hại cho kinh
tế Đức.” Trong khi ấy, Thủ tướng Angela Merkel tuyên bố là sẽ không tung tiền
chuộc nợ cho DB. Có thể hiểu được vì khi đó còn phải chuộc nợ nhiều ngân hàng
lâm nạn khác của Âu Châu…. Tiền đâu ra và của nước nào để chuộc nợ? Nếu không,
giới đầu tư phải đắp nợ bao nhiêu?
“Chuộc nợ” hay “đắp nợ”, “bail-out” hay “bail-in” là cái gì đó rất Âu
Châu mà dư luận Mỹ ít theo dõi vì chỉ nhìn vào cuộc tranh cử của mình. Chúng ta
đang chứng kiến một chuyện gì đó rất đáng ngại.
Kể từ năm 2008, kinh tế Liên Âu vẫn chưa phục hồi và vụ khủng hoảng tài
chánh của khối Euro bên trong Liên Âu lại bùng nổ từ năm 2010 mà các nước chưa tìm
ra giải pháp. Có sản lượng mạnh nhất Âu Châu, nước Đức là cái neo cố giàng các
nền kinh tế vào một khối, trong khi phải giải quyết vụ khủng hoảng di dân với
cái giá chính tri rất đắt cho Chính quyền Merkel vì đảng của bà liên tục bị thất
cử trong các cuộc bầu cử địa phương.
Trong khung cảnh ấy, ngân hàng chủ nợ lớn nhất là Deutsche Bank lại
tròng trành và liên tục bị lỗ từ nhiều năm nay. Năm kia bị lỗ một tỷ bẩy Euro,
năm ngoái lỗ gần sáu tỷ tám (hơn sáu tỷ đô la). Có tài sản trị giá một ngàn tỷ
629 triệu Euro tính đến cuối năm 2015 (tương đương với một ngàn tỷ 480 triệu Mỹ
kim) và 10 vạn nhân viên trên toàn cầu, DB là loại “ngân hàng quá lớn để có thể
sụp đổ”, vì nếu sụp đổ là gây tác dụng dây chuyền cho các doanh nghiệp khác.
Nhưng cơ cấu tài chánh của DB đã có mầm ung thối, với những kén nợ cuộn tròn
bên trong là các khoản nợ xấu - mà xấu đến cỡ nào thì chưa ai rõ. Tình hình tài
chánh bấp bênh ấy khiến cổ phiếu DB mất giá, từ 50 Euro năm 2010 chỉ còn 10
Euro (11 đô la) vào Thứ Ba vừa qua khi có tin là sẽ bị Bộ Tư Pháp đòi phạt 14 tỷ
đô la.
Nhưng trường hợp của DB không là duy nhất tại Âu Châu, hay cả Hoa Kỳ hoặc
Nhật Bản.
Sau vụ khủng hoảng 2008, các ngân hàng trên thế giới đều gặp nhiều khó
khăn chung: thực giá tài sản thấp hơn mệnh giá kế toán, các nghiệp vụ bị kiểm
soát quá chặt chẽ, giới đầu tư phải châm thêm vốn để tuân thủ các quy định mới,
nên nói chung thì đều bị lỗ. Vì vậy, ngân hàng mất dần các chuyên viên ưu tú nhất
– họ tìm doanh nghiệp khác – và việc các ngân hàng trung ương còn hạ lãi suất tới
sàn, thậm chí xuống số âm, chẳng giúp gì cho hệ thống ngân hàng với doanh lợi bị
bào mỏng. Tại Âu Châu, các ngân hàng của Đức, Ý và Tây Ban Nha đều rơi vào tình
trạng khốn khó ấy.
Tháng Ba vừa qua, Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế còn trực tiếp cảnh báo rằng
Deutsche Bank có thể gây rủi ro cho cả hệ thống. Có lẽ phải nói thêm là cho cả
hệ thống kinh tế chứ không chỉ có hệ thống ngân hàng. Nhưng việc chấn chỉnh lại
cơ cấu tài chánh của các ngân hàng phải mất nhiều năm, trong khi tình hình kinh
tế chung vẫn chưa sáng sủa.
Tình hình chưa sáng sủa vì luồng giao dịch ngoại thương giữa các nước đã
không tăng mà sẽ còn giảm. Theo Tổ chức Thương mại Thế giới WTO trong phúc
trình vừa công bố hôm Thứ Ba 27, khi ngân hàng DB bị Bộ Tư Pháp Mỹ đòi vụt cho
một khoản nợ là 14 tỷ, đà tăng trưởng năm nay của ngoại thương toàn cầu nay sẽ
chỉ ở khoảng 1,7% thay vì 2,6% như họ dự báo cách nay sáu tháng. Qua năm tới,
đà gia tăng chỉ còn ở khoảng 1,8 tới 3,1% là nhiều, chứ không thể được 3,6% như
dự báo trong phúc trình hồi Tháng Tư.
Tuần này, Quỹ Tiền Tệ IMF và Ngân hàng Thế giới sẽ lại có phiên họp thường
niên và chắc chắn là hai định chế tài chánh ấy cũng sẽ cảnh báo về tình hình
chung của kinh tế toàn cầu.
Dự báo u ám của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế, công bố hôm Thứ Ba mùng bốn Tháng Chín
Khi các nước buôn bán với nhau ít hơn – mà nước nào cũng muốn bán nhiều
hơn mua – tình hình sản xuất và thất nghiệp sẽ bị ảnh hưởng. Nhưng ảnh hưởng lớn
nhất lại thuộc lãnh vực chính trị: quốc gia nào cũng thấy nhu cầu trấn an quần
chúng ở nhà bằng chủ trương bảo hộ mậu dịch, và đả kích xứ khác là không có
chánh sách “mậu dịch công bằng”. Lý luận mị dân ấy đang được cả hai ứng cử viên
Dân Chủ và Cộng Hòa coi là chân lý kinh tế chính trị,
Vì vậy, chẳng những hiệp ước Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ NAFTA bị đưa lên bàn
mổ, mà hiệp ước TPP cũng bị Quốc hội Mỹ đẩy lui. Còn hiệp ước TTIP xuyên Đại
Tây Dương do hai khối Âu-Mỹ đang thương thuyết được các nước Âu Châu đáp lễ là “không
đáng đàm phán nữa”.
Trong khối Euro và toàn hệ thống Liên Âu, đầu máy kinh tế là nước Đức lại
có nhược điểm lớn nhất là quá lệ thuộc vào xuất cảng. Khi ngoại thương sút giảm,
kinh tế Đức sẽ bị ảnh hưởng nặng. Đấy là lúc Chính quyền Hoa Kỳ đòi trừng phạt
ngân hàng số một của họ là Deutsche Bank và gây ra không khí hốt hoảng hầu gom
phiếu cho một ứng cử viên của mình! Chẳng cái dại nào giống cái dại nào.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét