Nguyễn-Xuân
Nghĩa - Người Việt Ngày 140203
"Kinh Tế Cũng là
Chính Trị"
Những Quyết Định Lạnh Mình Của Ngân Hàng Trung Ương Thế
Giới
* Đổng tiền có cánh thì bay *
Tết
con Ngựa chưa qua là thiên hạ đã bị tréo giò: các thị trường chứng khoán theo nhau rơi
rụng như lá thu.....
Báo chí lơ đãng nói rằng mùng bốn Tết ta,
bà Janet Yellen tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch hệ thống Ngân hàng Trung ương Hoa
Kỳ, khi vị tiền nhiệm là Ben Bernanke khăn áo vào viện nghiên cứu Brookings làm
học giả. Từ bên ngoài, các nước khác thì theo dõi xem thống đốc mới tại Hoa Kỳ
sẽ đạp thắng hay tống ga thế nào để cỗ xe của họ ở nhà khỏi bị lật!
***
Hãy nói về Hoa Kỳ trước.
Sáng mùng bốn, thị trường Giáp Ngọ tại Mỹ
vừa mở bát là tơi tả như đội Denver trong trận Super Bowl hôm trước. Chỉ vì một
con số thống kê.
Chỉ số ISM của viện quản lý tiếp liệu
Institute of Supply Management tại Tempe, Arizona, vẫn khảo sát đơn đặt hàng của
doanh nghiệp để đoán trước sinh hoạt chế biến trong tương lai. Cao hơn số 50 là
chỉ dấu lạc quan, thấp hơn hoặc gần mức đó là dấu hiệu bi quan. Đa số giới nghiên
cứu đều dự đoán là từ mức 56,5 của tháng trước, chỉ số ISM sẽ giảm chút đỉnh, tới
số 56. Nào ngờ lại sụt mạnh đến mức 51,3. Vì vậy, cổ phiếu tại Mỹ đã rớt nặng.
Tính từ đầu năm 2014, chỉ số S&P 500 khá tiêu biểu cho 500 công ty lớn nhỏ tại
Mỹ đã mất 5%.
Nhưng với thiên hạ thì biết đâu chuyện mở
màn năm Ngọ chẳng là màn Tái ông mất ngựa? Tái Ông Thất Mã có nghĩa là trong tin
xấu lại có mầm hy vọng. Phải chăng tin xấu đó có thể khiến bà Thống đốc Janet
Yellen sẽ bớt đạp thắng?
Thật ra, người lên lãnh đạo Ngân hàng
Trung ương Hoa Kỳ còn chú ý đến thống kê khác, về tình hình nhân dụng hay thất
nghiệp. Ngày Thứ Sáu đầu tiên của Tháng Giêng vừa qua, tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ
bất ngờ sụt đến mức 6,7%, nhanh hơn mọi dự đoán. Thứ Sáu này mới nhức tim.
Mọi người đều biết là kinh tế Hoa Kỳ đã
hồi phục mạnh hơn trước nên đoán là qua năm 2015 thì thất nghiệp có thể trở về mức
6,5%. Nào ngờ là vừa qua năm 2014 thì đã thấy con số 6,7% quá đẹp. Giới kinh tế
gọi số thất nghiệp đó là U3, kết quả khảo sát các hộ gia đình xem có bao nhiêu
người vẫn chưa có việc làm dù bảo là kiếm việc từ bốn tuần trước. Nhưng đấy là
con số ảo, vì sự thật là có 92 triệu người đã nản chí bầu cua mà ra khỏi thị
trường lao động. Nôm na là hết muốn kiếm việc nữa. Sự thật thì mức thất nghiệp
tại Mỹ vào Tháng 12 vừa qua, đo lường ở chỉ số U6, vẫn hơn 13%. Thống đốc Janet
Yellen phải nhìn qua ngần ấy số liệu rắc rối và mâu thuẫn ấy để quyết định về
chánh sách tiền tệ tại Mỹ. Và tin buồn đó là tin vui cho các thị trường trên thế
giới nếu vì vậy mà bà Yellen sẽ bớt đạp thắng.
Chúng ta sẽ nhìn ra thế giới sau khi hiểu
được chuyện kinh tế tại Mỹ.
***
Hoa Kỳ bị suy trầm kinh tế từ Tháng 12 năm
2007 cho đến Tháng Bảy năm 2009. Sau đó kinh tế Mỹ vẫn chưa hồi phục mạnh và thất
nghiệp đã tăng.
Quyết định kích thích kinh tế của Chính
quyền Barack Obama chỉ gây tăng bội chi ngân sách mà vô hiệu. Sau khi hạ lãi suất
tới sàn, Ngân hàng Trung ương Mỹ bèn ào ạt bơm tiền vào các ngân hàng qua biện
pháp QE, tăng mức lưu hoạt có định lượng. Lần cuối là năm 2012, với mức định lượng
là mỗi tháng bơm ra 85 tỷ đô la. Về kỹ thuật thì đó là mua vào Công khố phiếu và
bơm ra qua lối bút ghi một lượng tiền tương đương trong trương mục của các ngân
hàng.
Qua ba đợt trong năm năm, Ngân hàng
Trung ương Mỹ đã bơm vào nền kinh tế hơn ba ngàn tỷ đô la theo phương thức bất
thường này.
Đồng tiền nó vốn có chân. Khi tràn ngập
thị trường Mỹ với lãi suất quá rẻ thì nó chạy qua xứ khác để kiếm lời cao hơn.
Nhờ vậy mà biện pháp kích thích tại Hoa Kỳ lại là liều thuốc bổ cho xứ khác. Các
nước thu về một lượng tiền vĩ đại, đa số trút vào lãnh vực đầu tư tài chánh (trái
phiếu dài hạn và chứng phiếu địa ốc có tài sản thế chấp) hơn là đầu tư trực tiếp
(tức là để lập ra hãng xưởng sẽ chỉ hoạt động sau vài ba năm thành lập dự án sản
xuất).
Tình trạng đó bắt đầu kết thúc năm ngoái
khi Ngân hàng Trung ương Mỹ thông báo sẽ vuốt lại (tapering) chánh sách tiền tệ
cho tinh tế hơn. Trước hết là sẽ giảm dần lượng tiền bơm ra, và nếu thất nghiệp
trở lại mức 6,5% thì sẽ từ từ nâng lãi suất. Sau khi thông báo từ Tháng Năm năm
ngoái, Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ đã thực tế hành động, giảm 10 tỷ một tháng
(từ 85 tỷ xuống 75 tỷ), rồi kể từ hôm Thứ Tư 29 Tháng Giêng giảm thêm 10 tỷ nữa.
Nếu tình hình kinh tế tiếp tục khả quan,
trong kỳ họp đầu tiên với tư cách Chủ tịch Hội đồng Dự trữ Liên bang, bà Yellen
có thể quyết định đạp thắng nữa, tức là giảm thêm 10 tỷ. Viễn ảnh sau đó là có
ngày nâng lãi suất căn bản ra khỏi mặt sàn.
Chính là những quyết định ấy tại Hoa Kỳ
mới làm thị trường tài chánh của các nền kinh tế gọi là đang lên, emerging
economies, bị chấn động nặng. Vì sao lại như vậy?
***
Nhìn từ kích thước của nước Mỹ, so với
lượng tiền hơn ba ngàn tỷ được Ngân hàng Trung ương Mỹ bơm ra thì việc mỗi tháng
rút về 10 tỷ chẳng có ý nghĩa gì. Nhưng 10 tỷ đầu tiên lại cao hơn tổng số đầu
tư tài chánh hàng tháng trút vào bảy thị trường Ấn Độ, Brazil, Chile,
Indonesia, Thái Lan, Turkey và Ukraine; 10 tỷ sau thì bằng lượng tiền đổ vào
hai xứ láng giềng bạn hàng số một của Mỹ là Canada và Mexico.
Nghĩa là một giọt máu đào của Mỹ bằng môt
ao huyết lệ của thiên hạ.
Từ nhiều năm qua, các nền kinh tế đang
lên mà nhận tư bản nóng đều thấy mình khôn vì mượn đòn của Mỹ mà bẩy lên một
mức lời cao hơn cho mình. Nhưng khi đồng minh tháo chạy – xin lỗi, khi đồng
tiền tháo chạy – mỗi nước lại vận hạn một cách.
Kinh tế nhập môn dạy là khi tiền Mỹ vào
thì đồng bạc của mình lên giá thì hàng xuất cảng sẽ đắt hơn; ngược lại khi tiền
Mỹ rút thì đồng bạc xuống giá và mức lời của nhà xuất cảng sẽ tăng. Nhưng các
nước xuất cảng thương phẩm (nguyên nhiên vật liệu) mà thiếu nền móng chế biến
vững bền thì sẽ bị động, trường hợp của Brazil, Colombia hay Peru. Các nước
được tư bản hâm nóng mà tăng số tiêu thụ và đầu tư nội địa thì cũng lãnh hóa
đơn nhập cảng cao hơn, trường hợp của Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan hay Turkey. Các
nước có thị trường tài chánh lỏng lẻo thì lãnh họa nặng nhất khi thủy triều tại
Mỹ đảo chiều, nếu vay tiền ngắn hạn cho dự án đầu cơ dài hạn.
Đó là trường hợp thừa giấy vẽ voi của
Trung Quốc.
Các đấng con trời khôn ngoan vay đô la
rẻ tại Mỹ, chuyển sang đồng Nguyên, có cái tên rất bịp là "Nhân dân
tệ", Renminbi, dưới nhiều hình thức như đầu tư trực tiếp hay xuất cảng, để
cho vay với lãi suất cao hơn. Phần sai biệt giữa hai lãi suất Hoa-Mỹ là mức lời
bỏ túi. Càng vẽ vời càng có lời lớn. Nhưng thủy triều từ Mỹ vào đã che khuất
nhiều vấn đề bên trong.
Nhờ định hướng của nhà nước với màu sắc
Trung Hoa do chánh sách tín dụng còn hào phóng hơn Mỹ, Trung Quốc có sẵn sản phẩm
nội hóa là nạn đầu cơ và cho vay ảo. Khi Hoa Kỳ điều chỉnh, thủy triều sẽ rút.
Để lại đằng sau là những trái bóng bể, là các ngân hàng vỡ nợ dây chuyền, và
sau cùng là nạn suy thoái kinh tế. Tuần qua, thế giới mới xanh xám mặt mày vì
tin tức quá tệ của kinh tế Trung Quốc.
Vì vậy, chúng ta sẽ chứng kiến nhiều sự lạ năm
Ngọ. Quyết định về tiền tệ hay tín dụng của Ngân hàng Trung ương Mỹ tùy vào mức
thất nghiệp hay lạm phát, hoặc những con số mơ hồ như ISM hay U3, U6 ở tại Hoa Kỳ.
Nhưng hậu quả là lãnh đạo xứ khác không bị hàm chó thì cũng lãnh vó ngựa!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét