Xuất Tiền Cũng Là Bệnh Truyền Nhiễm

Nguyễn-Xuân Nghĩa - Người Việt Ngày 141021

"Hoa Kỳ Nhìn Từ Bên Ngoài"

Ebola Czar ngồi thay Ebola Czarina

  * Phó Đề đốc Nicole Lurie, một "Ebola Czarina" được lãng quên *

Khi bệnh sốt xuất huyết do vi khuẩn Ebola gây ra bắt đầu lan vào nước Mỹ, với một trường hợp tử vong và hai nữ y tá bị nhiễm bệnh, chính trường Hoa Kỳ lại mắc nhiều chứng bệnh khác.

Trước hết là bệnh đổ lỗi. Giới chức cầm đầu Trung tâm Phòng chống Dich bệnh CDC đổ lỗi cho y tá là không tuân hành thủ tục phòng ngừa, dù thủ tục này chưa hề được nghiên cứu và đặt ra tại một bệnh viện đã chữa ca nhiễm bệnh đầu tiên tại thành phố Dallas của Texas. Sau đó, Bác sĩ Giám đốc là Thomas Frieden phải xin lỗi và nhận trách nhiệm khi ra điều trần trước Quốc hội.

Cũng vậy, nữ y tá thứ hai bị nhiễm bệnh bị đổ lỗi là đã mắc bệnh mà còn lên máy bay và gây rủi ro truyền nhiễm cho bao người khác. Sau đó người ta mới viết rằng viên ý tá này có tự đo lấy nhiệt độ, hỏi ý kiến của trung tâm CDC và được trả lời là cứ bay vì nhiệt độ chưa tới mức báo động.

Mọi nhà khoa học đều có thể cho biết rằng chính các y tá điều dưỡng bệnh nhân mới bị rủi ro nhiễm bệnh cao nhất, khởi đi từ trường hợp bùng phát đầu tiên vào năm 1976. Năm đó, các nữ tu người Bỉ làm y tá trong một nhà thương trên đất Congo nghèo túng đã là nạn nhân Ebola vì thiếu phương tiện phòng ngừa như bao tay, áo choàng và mặt nạ và còn phải dùng lại kim chích cũ.

Ngày nay và tại Hoa Kỳ, sự thể chắc chắn phải khá hơn, nhưng chưa biết có khỏi hay chăng, các y tá đã bị thượng cấp đổ lỗi.

Cũng trong loạt đổ lỗi, ta có thêm một lý do cao cấp hơn, được loan truyền sau khi Bác sĩ Francis Collins, Giám đốc viện Sức khỏe Quốc gia (National Institute of Healh – NIH) than phiền rằng việc nghiên cứu dịch bệnh cứ giảm liên tục từ 10 năm nay vì thiếu tiền, chứ đáng lẽ Hoa Kỳ đã tìm ra thuốc ngừa chủng rồi.

Cận ngày bầu cử thì người ta ít từ nan đòn bẩn nhưng lý do ly kỳ là Hoa Kỳ bị nguy cơ Ebola vì ngân sách bị cắt. Truyền thông và các nhà bình luận thuộc cánh tả nhảy vào đó mà đỗ lỗi cho phe bảo thủ và đảng Cộng Hoà.

Sự thật thì Viện NIH đã khởi sự nghiên cứu về Ebola từ năm 2001 và trong bốn năm, từ 2000 đến 2004 thì ngân sách đã tăng 58% và ngân sách của bộ chủ quản là Sức khoẻ và Công dân vụ (Health and Human Services Department) hiện lên tới 958 tỷ Mỹ kim chứ không ít.

Khi gánh công trái của Mỹ đã vượt Tổng sản lượng và mấp mé 18 ngàn tỷ đô la thì quả là Quốc hội nên rà soát lại các khoản chi phi lý của cái viện uyên bác này. Kể cả một dự án nghiên cứu ảnh hưởng của truyền hình và trạm xăng trong các ngôi làng tại Việt Nam, hoặc về tác dụng của nha phiến cocaine trên nhịp độ tình dục của.... chim cút Nhật Bản!

Còn Trung tâm CDC thì có ngân sách tăng 200% kể từ năm 2000 đến nay để lên tới bảy tỷ đô la và được các đảng viên Cộng Hoa tăng chi còn nhiều hơn dự luật do Hành pháp Obama đề nghị. Và nhờ vậy mà có tiền vào nhiều dự án tào lao không kém. Thí dụ như lập ra một ban đặc nhiệm 15 người để nghiên cứu ảnh hưởng của mũ an toàn cho người đi xe hai bánh và đề nghị tăng cường việc kiểm soát. Đội mũ an toàn hay cải thiện sân chơi cho trẻ em có liên quan gì đến việc phòng chống dịch bệnh?

Nhưng lý do cao cấp nhất được nêu ra là vì Hoa Kỳ không có một người theo dõi việc phối hợp hành động chống bệnh Ebola, một "Ebola Czar".

Dù rất bận đi vận động tiền tranh cử để duy trì được đa số Dân Chủ trong Quốc hội hầu ông có thể tiếp tục cải tạo nước Mỹ, Tổng thống Barack Obama đã phải quan tâm đền mối nguy Ebola và lập tức chỉ định một chính khách làm "Ông trùm Ebola" có nhiệm vụ báo cáo lên Cố vấn An ninh Quốc gia là Susan Rice.

Phe đối lập Cộng Hoà thì than rằng vì sao lại bổ nhiệm một chính trị gia quen nghề vận động hành lang mà không tìm tới một tướng lãnh để chỉ huy mặt trận này?

Như thông lệ, đảng Cộng Hoà có trí nhớ khá nông mà quên mất một Phó Đề đốc (ngang hàng Thiếu tướng) đã có nhiệm vụ đó. Còn Chính quyền Obama thì chỉ mong là chúng ta cũng quên viên chức này - vì bà ta đang ôm một bình ga lặn rất sâu.

Bộ Sức khoẻ và Công dân vụ HHS có tám phụ tá Tổng trưởng. Một trong tám người đó là Phụ tá Tổng trưởng về Chuẩn bị và Đối phó (Assistant Secretary for Preparedness and Response), có nhiệm vụ "lãnh đạo đất nước để ngăn chặn, đối phó và hồi phục khỏi tác động xấu trên sức khỏe của công chúng trong các trường hợp khẩn cấp và thiên tai, từ bão lụt tới khủng bố bằng võ khí sinh hóa".

Từ Tháng Tám năm 2009, Phó Đề đốc Nicole Luire được đề cử vào chức vụ này và cho biết là sẽ "dốc sức chuẩn bị đất nước cho các trường hợp khẩn cấp với loại biện pháp ứng phó như dược phẩm và thuốc chủng ngừa mà dân chúng có thể cần". Một người như vậy phải nghĩ trước tới các kịch bản bất ngờ nhất, từ dịch bệnh toàn cầu tới khủng bố sinh hóa hay động đất, v.v....

Tức là bộ máy hành chánh công quyền Hoa Kỳ đã có một viên chức cao cấp được nhiệm vụ trù hoạch trường hợp bị dịch bệnh bất ngờ, như bệnh Ebola hiện nay. Và đấy là một nữ tướng chứ không nhỏ. Một Ebola Czarina. Vậy mà bộ máy hành chánh Hoa Kỳ có thêm một viên chức mới, lãnh lương mới, có nhiệm vụ trùng lập với một vị trí có sẵn để Chính quyền Obama bày tỏ quyết tâm giải quyết mối nguy Ebola.

Người ta vừa lập ra một tầng phối hợp mới, từ bộ Công dân vụ HHS chuyển qua Cố vấn An ninh Quốc gia với ngân sách mới, nhân lực mới. Nghĩa là Hoa Kỳ lại mắc bệnh xuất tiền và thừa giấy vẽ voi.

Câu hỏi đáng nêu ra hơn cả là trong mấy tuần qua, khi cả nước từ Tổng thống trở xuống, đều điên đảo với nguy cơ Ebola, thì vì sao chẳng ai nghe nói gì đến Tướng Nicole Lurie?

Vốn dĩ cũng là bác sĩ và có bằng cao học về sức khỏe công cộng (MSPH), bà Lurie phải có thẩm quyền về dịch bệnh Ebola nhưng có lẽ lại mắc bệnh nghẹn lời vì một vụ tai tiếng liên quan đến tiền bạc và thuốc men từ ba năm về trước. Công ty chế tạo dược phẩm Siga do tỷ phú Ron Perelman nắm đa số phần hùn được một hợp đồng hơn 400 triệu đô la để cung cấp thuốc ngừa đậu mùa. Phụ tá Tổng trưởng Lurie có thể đã liên hệ đến sự chọn lựa này vì Ron Perelman chi rất xộp cho đảng Dân Chủ.

Chi tiết mủi lòng là tháng trước, Siga đã khai báo phá sản. Còn công ty Chimerix kỳ đó bị gạt ra ngoài lại là hãng chế tạo thuốc Brincidofovir đang có hy vọng chữa được Ebola.

Vì thế, Hoa Kỳ mới cần một Ebola Czar khác?\

___________________________

Chuyện chỉ có tại nước Mỹ

Trò chơi bán chạy nhất trong mấy tuần qua chính là... vi khuẩn Ebola. Công ty Giantmicrobes Inc, tại Connecticut chuyên trị về sản xuất đồ chơi có hình dạng của vi trùng hay vi khuẩn. Khi mối lo Ebola bùng phát thì sản phẩm về Ebola, được họ gọi là "đồ chơi truyền nhiễm", đã bán sạch nên nhiều người đang ghi tên là "khách chờ Ebola". Khách xộp của công ty là tổ chức Y tế Thế giới WHO, các nhà thuốc tây và Hồng thập tự Quốc tế. Người Mỹ quả là thính mũi.