Nguyễn-Xuân Nghĩa - Người Việt ngày 130826
"Hoa Kỳ Nhìn Từ Bên
Ngoài"
Những lý do và tai họa của 'căn
cước từ màu da'....
* Từ giấc mơ đến thực tại *
Kỷ niệm 50 năm cuộc diễn hành phát huy dân quyền, do Mục sư Martin Luther King Jr. cùng nhiều nhân vật khác khởi xướng ngày 28 Tháng Tám năm 1963, dư luận Hoa Kỳ chú ý tới sự tiến bộ lẫn tụt hậu của người Mỹ da đen về mặt dân quyền. Tình trạng "tranh tối tranh sáng" của họ quả là đáng ngại.
Nhưng tháng trước đây, khi Tổng thống
Barack Obama nhảy vào cuộc nhân vụ xử án – và tha bổng – George Zimmerman về tội
bắn chết một thiếu niên da đen, người ta e là ông không giải quyết mà còn gây
khó cho một vấn đề xã hội vốn dĩ nan giải....
Chúng ta hãy thử nhìn vào vấn đề
này từ giác độ khác, cũng theo kiểu "nhìn từ bên ngoài".
***
Trên thế giới, ngoại trừ trên một
hoang đảo hẻo lánh, hầu như không quốc gia nào lại "thuần chủng", chỉ
gồm các công dân từ một chủng tộc duy nhất. Quốc gia hay cộng đồng nào cũng hình
thành từ sự pha trộn chủng tộc của nhiều thế kỷ và thế hệ.
Hoa Kỳ là quốc gia thành hình từ
di dân với nhiều pha trộn sắc tộc và màu da, nhưng duy nhất ngày nay lại có thành
phần lãnh tụ chỉ tranh đấu cho dân da đen, hay người Mỹ gốc Phi Châu. Hãy tưởng
tượng đến phản ứng của mọi người khi xuất hiện các câu lạc bộ hay hiệp hội chỉ dành
cho hội viên Do Thái, Ái Nhĩ Lan, hoặc nhân vật chỉ tranh đấu cho quyền lợi người
Ý, người Nga.... Họ có thể bị kết án là "kỳ thị" và cản trở tinh thần
hội nhập của "Hiệp chủng quốc".
Sở dĩ như vậy là vì người Mỹ da đen
vẫn là nạn nhân của nhiều vấn đề, trong đó có cả loại vấn đề do chính họ tự gây
ra. Phân giải cho rõ hiện tượng "nạn nhân" và từ đó, nói đến "thủ
phạm", là chuyện nhạy cảm.
Từ phong trào đấu tranh cho dân
quyền của người da đen, thành phần sắc tộc này có nhiều tiến bộ hơn về kinh tế":
hơn phân nửa có mức sống cao hơn "mức bần cùng", poverty line, và bước
vào thành phần trung lưu. Định mức nghèo khốn này có thay đổi, gần đây nhất
(2010) là một người dưới 65 tuổi có lợi tức cả năm là 11 ngàn 344 đô la, hoặc một
hộ gia đình bốn người kiếm được khoảng 22 ngàn đô la một năm. Dưới mức tối thiểu
ấy là được coi là nghèo. Ở đây, ta không so sánh "cái nghèo" của một
dân Mỹ với sự cùng khốn của các dân tộc khác để kết luận rằng một người Mỹ nghèo
vẫn còn sướng hơn mấy tỷ người khác trên địa cầu!
Nhưng bên cạnh sự tiến bộ ấy là
những thống kê u ám khác....
***
Nửa thế kỷ sau cuộc đấu tranh cho
dân quyền của người da đen, cuộc khảo sát mới nhất của hệ thống Rasmussen cho biết
như sau về tâm tư người Mỹ:
Có 31% dân da đen tin rằng đa số
người da đen có tinh thần kỳ thị chủng tộc. So với 29% nguời da trắng tin là đa
số dân da trắng là kỳ thị thì sự khác biệt quả là không nhiều. Kỳ thị là chuyện
có thật. Nhưng nếu chính người da đen lại xác nhận như vậy trong cộng đồng của
họ thì đấy là điều đáng giật mình! Cũng thế, ngày nay chỉ có 29% dân Mỹ nói
chung nghĩ rằng quan hệ về sắc tộc trong xã hội đã có cải tiến, và 32% lại cho
là tình hình còn tồi tệ hơn trước.
Chẳng hạn như một phần ba trẻ em
(người Mỹ) da đen lại sinh ra từ một bà mẹ độc thân, và gần 60% của số trẻ này đang
sống trong cảnh bần cùng. Hoặc gần một phần ba đàn ông da đen đã và sẽ vào tù.
Mà dù có được vào trung học thì 40% nam giới đã có lúc thất nghiệp ở tuổi sung
mãn, từ 25 đến 34.... Quả thật họ là thành phần nạn nhân rất đáng ái ngại.
Đáng ngại nhất, sau khi ông
Martin Luther King đã tranh đấu và mất mạng để xây dựng một xã hội không còn nạn
kỳ thị màu da, nhiều vụ án hình sự, từ O.J.Simpson tới George Zimmerman, bị
xoay thành chuyện màu da. Khỏi cần biết là ai có tội hay vô tội, người ta dùng
màu da làm tiêu chuẩn phân định. Và còn biểu tình phản đối phán quyết của toà án.
Quả thật là đã có tinh thần kỳ thị
hai chiều, trên lằn ranh trắng đen, của màu da. Vì sao lại như vậy?
Hai kinh tế gia từng đoạt giải
Nobel, là Gary Becker và Kenneth Arrow, đã tìm hiểu và giải thích nạn kỳ thị này
từ phản ứng nghi kỵ tiên thiên trong các doanh nghiệp. Nhiều cuộc khảo sát và
trắc nghiệm có xác nhận chuyện ấy. Thí dụ như khi đi xin việc, lập hồ sơ tín dụng,
hoặc khảo giá xe hơi, người nộp đơn với cái tên đặc thù da đen thường bị thiệt
thòi hơn.
Nhưng kinh tế không là tất cả.
Nhiều người Mỹ da đen đã có những
chọn lựa hay thái độ sống mà giới trung lưu cả da trắng và da đen đều cho là
tai hại. Như việc phụ nữ có con ngoài hôn nhân; hoặc nhiều kẻ tội phạm lấy rủi
ro quá lớn (và bị tù) mà chẳng có lợi gì; trong khi các thiểu số da màu khác,
như người Latino, chưa nói đến dân gốc Á, lại dễ kiếm việc hơn dù đã bị rào cản
về ngôn ngữ.
Trong phạm vi đó, chính sách
"khẳng định tích cực", affirmative action, nhằm tích cực nâng đỡ thiểu
số da đen, chưa hẳn là có lợi cho người da đen mà còn duy trì tinh thần ỷ lại,
hoặc ăn vạ, và gây thêm vấn đề cho cộng đồng này.
Một chi tiết còn đáng chú ý hơn:
khi được khảo sát về học lực và hạnh kiểm, nhiều em nhỏ da đen cố tình chứng tỏ
rằng mình hư và dốt hơn thực tế, để được giống như chúng bạn. Với một số người
da đen, thành tựu về học vấn, nghề nghiệp hoặc lợi tức, có thể phản ảnh tinh thần
"theo bọn da trắng" - hoặc phản bội cộng đồng.
Họ bị cột vào cái căn cước da đen
và có những động thái bất lợi để bảo vệ "bản sắc riêng"....
Một số lãnh tụ da đen nổi tiếng
như các mục sư Jessie Jackson, Al Sharpton hay Louis Farrakhan, còn khai thác
tinh thần kỳ thị ngược của dân da đen để bảo vệ vai trò của họ mà vây hãm
"đồng bào" trong cái vòng luẩn quẩn khó gỡ. Như nhiều nhà cách mạng đi
trước, các lãnh tụ này hướng cuộc cách mạng qua ngả khác và vận dụng phản ứng
"là nạn nhân" của quần chúng để duy trì vai trò lãnh đạo của họ, trên
lưng các nạn nhân. Những ai kêu gọi hội nhập, như của diễn viên Bill Cosby, hoặc
tinh thần trách nhiệm và tự cường, như giáo sư kinh tế kiêm bình luận gia
Thomas Sowell, đều bị đả kích là bội phản di sản da đen hoặc là nô lệ cho da trắng.
Đáng lẽ việc Tổng thống Obama thắng
cử phải là biến cố giải thoát và tháo gỡ mâu thuẫn trầm trọng này cho nước Mỹ.
Nhưng có thể vì động lực chính trị, ông cũng không vượt qua phản ứng tâm lý tai hại của nhiều người da đen
và đi ngược nỗ lực hội nhập của nước Mỹ.
Đáng tiếc!
Đáng tiếc!
_____________________
Chỉ có tại nước Mỹ
Khi có tin biện lý New York là Eric Schneiderman vừa đòi truy tố tỷ phú
Donald Trump về việc lập ra một đại học vô giá trị chỉ vì quyền lợi riêng, ta nên
đọc một cái tin cùng ngày Thứ Bảy 24. Nhiều trường tư thục tại Los Angeles đã
thuê loại nhiếp ảnh viên điệu nghệ vì chụp hình các tài tử hay ca sĩ nổi tiếng
như Kim Kardashian hay Avril Lavigne, để quảng cáo cho trường. Kỹ thuật quảng cáo
là chụp hình học sinh và trình bày như đại tài tử trong cuốn kỷ yếu hàng năm của
nhà trường! Nhiều bậc phụ huynh đã lật đật ghi danh cho con vào các ngôi trường
khét tiếng này.
Chuyen dai Den Trang cua nuoc My co le se con tiep tuc rat lau du da co nhung tien trien tot dep sau cai chet cua muc su King.
Trả lờiXóaSong va lam viec trong xa hoi My mot thoi gian kha dai va tiep xuc voi nhieu giai cap BUyen xin chia xe voi bac va doc gia cua bac ve kinh nghiem song cua minh:
Doi voi nguoi My da trang, da so ho rat tu te va de thuong, nhung nhung nguoi co hoc thuc va co dia vi cao trong cac cong ty lon thi...coi chung, be ngoai ho co ve tu te nhung doi luc ho nhin nguoi khac bang 1/2 con mat do.
Trai lai, voi nguoi My da den, cang co hoc thuc cao, ho cang tu te va giup do ban het long khi ban can. Ho san sang benh vuc ban neu ban bi nguoi khac chen ep. Con da so nhung nguoi My den binh thuong thi...cung co nguoi tot xau, nhung tu ty mac cam ve mau da doi luc lam ho kho than thien voi nguoi khac.
Neu muon biet mot nguoi My giau hay ngheo, ban chi can den nha nguoi do. Mot nguoi My trang co the lai mot chiec xe cu, an mac xue xoa, binh thuong nhung nha ho co the rat dep va o trong mot khu sang trong. Trai lai, nguoi My den co the di xe sang trong nhu BMW, Mercedes, Lexus...va chi tieu rat nhieu cho quan ao (brand names) va do trang suc..nhung lai o trong nhung can apartment ngheo nan.
Day chi la y kien rieng cua BUyen thoi. Neu ai co kinh nghiem khac thi xin chia xe. Thanks.