Nguyễn-Xuân Nghĩa - Việt Báo 130823
Từ Cairo 2009
Về Cairo 2013, Tổng thống Obama quay đủ một vòng. Tựa con dế....
* Obama mà ủng hộ khủng bố? Oan ơi là oan! *
Thế giới có những việc mà một
đệ nhất siêu cường như Hoa Kỳ cũng làm không nổi. Vì vậy mà người lãnh đạo mới
bị phê phán. Nhưng Tổng thống Barack Obama không bị oan....
Khi
ra tranh cử năm 2008, Nghị sĩ Barack Obama là tay mơ gặp may. Ưu điểm của ông là
có một ban tham mưu cực giỏi nên tiến hành một chiến dịch tranh cử hiệu nghiệm.
Sau khi vượt qua Nghị sĩ Hillary Clinton nhờ phe cực tả trong đảng Dân Chủ, ông
gặp đối thủ là chính khách lão thành John McCain, một Nghị sĩ Cộng Hoà có ban tranh cử
quá tệ.
Obama
gặp may là vụ khủng hoảng tài chánh, manh nha từ Tháng Ba và bùng nổ vào ngày 15 Tháng
Chín 2008. Vụ khủng hoảng phơi bày sự bất tài và lạng quạng của ứng cử viên McCain.
Trong tâm lý quá chán chường của cử tri với Tổng thống George W. Bush, ông
Obama thắng cử.
Khẩu
hiệu "Hy vọng và Thay đổi" của ông được báo thí thiên tả thổi lên như
một chân lý, là niềm tin của người dân Mỹ.... Nhiều nhà bình luận của cánh tả còn
sánh ông với đấng Cứu Thế. Hội
chứng "Ô ma mê" hay Obamaniac là hiện tượng lạ của dân Mỹ hốt hoảng,
còn vượt xa tiền lệ tôn sùng John Kennedy hay Bill Clinton.
Khi
cầm quyền từ đầu năm 2009, Tổng thống Obama ý thức được hai mối quan tâm hàng đầu
của dân Mỹ: tình hình kinh tế sa sút và sự mệt mỏi về những cố gắng bất tận
trong cuộc chiến chống khủng bố Hồi giáo, kết tinh vào hai chiến trường nóng là
Afghanistan và Iraq.
Ông
giải quyết y như vị tiền nhiệm - nhưng với cường độ khác. Và "không lỡ dịp
khủng hoảng", lý luận của một cố vấn kỳ tài là David Axelrod cũng xuất thân
từ chính trường Chicago, Obama muốn cải tạo nước Mỹ theo cái nhìn của mình. Kế
hoạch cải tổ chế độ bảo dưỡng y tế là kết quả duy nhất đáng kể của giấc mơ cải
tạo này để trở lại thiên đường bao cấp.
Về
hồ sơ kinh tế, Obama lại áp dụng biện pháp chuộc nợ và tăng chi để kích thích,
nhưng với số lượng gấp bội so với Chính quyền Bush vào năm 2008. Kết quả là mức
bội chi và gánh nợ kỷ lục khiến ngân hàng trung ương phải thử nghiệm giải pháp
QE rất bất thường qua ba đợt liên tiếp.
Về
hồ sơ đối ngoại, Obama cũng áp dụng chiến lược dồn quân đánh tới để sẽ triệt
thoái khỏi Iraq rồi Afghanistan. Với Iran, cũng vẫn là cái đòn vừa dọa vừa dụ đã
được Bush theo đuổi trước đó. Về mối nguy khủng bố, Obama không để bị mang tiếng
là cho phép áp dụng kỹ thuật thẩm vấn "trấn nước" bị gọi là tra tấn, mà lại dùng thuật ám sát bằng máy bay tự động, ồ ạt và dữ
dội. Cũng vì vậy, ông bị phe phản chiến cực tả phê phán là "làm như
Bush".
Nhưng
đóng góp có tính chất sáng tạo - và cải tạo - của Tổng thống Obama là cải thiện
quan hệ của Hoa Kỳ với thế giới Hồi giáo, qua hai bài diễn văn năm 2009, vào Tháng
Ba tại Ankara của xứ Thổ Nhĩ Kỳ và vào Tháng Sáu tại Cairo của xứ Ai Cập. Obama
muốn mở ra "một kỷ nguyên mới", tên bài diễn văn Cairo, và cải thiện
cái nhìn của dân Hồi giáo về nước Mỹ, một quốc gia ông cho là chẳng có gì ưu việt
mà cứ đòi lãnh đạo thế giới.
Obama
thành "người vái tứ phương" và có tinh thần khiêm cung nhũn nhặn hơn
với thiên hạ....
***
Khi
tranh cử năm 2000, Thống đốc Texas George W. Bush cũng từng có chủ trương khiêm cung đó
và còn lên án chính quyền tiền nhiệm (Clinton-Gore) là cứ hay can thiệp vào thiên
hạ sự (thí dụ là Kosovo) để xây dựng quốc gia hay phát huy dân chủ theo những
giá trị tinh thần của nước Mỹ. Nhưng Bush lãnh di sản của vị tiền nhiệm là vụ
khủng bố 9-11 nên làm ngược chủ trương ban đầu, trở thành người đánh tứ phương,
rồi đi phát huy dân chủ!
Hoá
ra lãnh đạo nào cũng thừa hưởng di sản xấu tốt của người đi trước. Ông Obama không
là ngoại lệ.
Sau
khi đòi cải thiện cái nhìn của khối Hồi giáo về nước Mỹ, Obama thừa hưởng
"Mùa Xuân Á Rập" vào dịp Giáng Sinh 2010 và suốt năm 2011. Áp
lực cải cách của Chính quyền Bush với các đồng minh Á Rập Hồi giáo để xây dựng
dân chủ - như một giải pháp trường kỳ chống quân khủng bố - được tung ra từ năm
2005 khiến các nước này có thay đổi. Dù thay đổi chưa đủ để dẫn tới dân chủ thì
cũng xả bớt ách độc tài. Nhiều yếu tố khác, như bầu cử tại Iran hay nạn thất
nghiệp và suy trầm kinh tế, làm nốt phần vụ còn lại.
Hàng
loạt quốc gia Á Rập bị chấn động. Bốn nước có đảo chánh, là Tunisia, Ai Cập,
Libya và Yemen. Bảy nước gặp biểu tình lớn là Algérie, Maroc, Iraq, Jordan,
Kuwait, Bahrain và Sudan. Lãnh đạo các nước còn lại cũng bị rung chuyển, như
Saudi Arabia, Oman, Djibouti, Mauritania... Còn Syria lâm vào nội chiến, thường
dân bị tàn sát trong mấy năm liền.
Tức
là từ Bắc Phi xuống đến Tây Phi qua tới Trung Đông, và thậm chí Thổ Nhĩ Kỳ sau
này, gần 20 nước Hồi giáo bị khủng hoảng xuất phát từ "Mùa Xuân Á Rập".
Nhưng mầm dân chủ, như lý tưởng và lý luận của truyền thông Tây phương thường đề
cao, vẫn chưa bén rễ.
Và
kết quả ngược, trở thành vấn đề của Hoa Kỳ, là dân Á Rập thù ghét Obama, một Tổng
thống có tên đệm và xuất xứ Hồi giáo. Ác cảm đó với Barack Hussein Obama đang kết
tụ tại Cairo và toàn xứ Ai Cập, đồng minh chiến lược của Mỹ tại Trung Đông, hàng
năm vẫn được viện trợ một tỷ 300 triệu Mỹ kim. Tại sao?
***
Do
xuất xứ và người cha, từ thiếu thời, ông Obama đã có cái nhìn nhuốm màu "cách mạng"
và chống Mỹ của nhiều nước Á Phi thuộc "Đệ tam Thế giới" - thuộc địa cũ của Âu Châu. Khi trở về
Mỹ và đi học, ông còn bị ảnh hưởng của nhiều tay lý luận cực tả, cũng chống Mỹ,
như mục sư Jeremiah Wright sau này, hoặc thân cộng, như nhà thơ Frank Davis trước
đó. Đấy là nguyên nhân sâu xa của giấc mơ cải tạo Hoa Kỳ của Obama. Nó cũng giải thích lý luận đấu tranh giai cấp và thói tật khai thác kỳ thị chủng tộc đang gây phân hóa trong nội tình nước Mỹ.
Nhưng
từ vị trí của một tay sách động và phát triển cộng đồng lên tư thế của một người
lãnh đạo, Tổng thống Obama lại đụng vào thực tế của chính trị Hoa Kỳ trong khung cảnh quốc tế. Nước Mỹ có
những đòi hỏi vượt quá khả năng của một tay hùng biện duy ý chí. Xin hãy xoi vào
chuyện thời sự hiện nay là Ai Cập.
Nhiều
người Ai Cập có thực tâm xây dựng dân chủ trong một chế độ thế quyền hơn thần
quyền của đạo Hồi, hoặc theo hệ phái Coptic của Thiên chúa giáo, đã đả kích Tổng
thống Mỹ là yểm trợ lực lượng Huynh đệ Hồi giáo MB (Muslim Brotherhood) và cho đến
giờ chót vào cuối Tháng Sáu còn muốn bênh vực chính quyền dân cử của Tổng thống
Mohamed Morsi, một lãnh tụ MB. Họ cho là Obama không nhìn ra thực chất khủng bố
và toàn trị của lực lượng MB. Ngược lại, nhiều người Ai Cập khác thì oán Obama
vì tội ủng hộ các tướng lãnh trong việc truất phế Morsi. Cả hai phe đều dùng thậm
từ và hình ảnh độc ác để diễn tả sự thất vọng của họ về Tổng thống Mỹ.
Thật
ra, họ chưa hiểu một điều mà Obama vừa mới nhìn ra: dù có là siêu cường vạn năng,
Hoa Kỳ không là một nước toàn năng và Tổng thống Mỹ không là kẻ toàn quyền.
***
Do áp
lực của các đồng minh Âu Châu và ban tham mưu có chủ trương can thiệp quốc tế vì
mục đích nhân đạo, Hoa Kỳ lén nhảy vào Libya để kết thúc chế độ Muammar
Ghaddafi và chạy ra thật nhanh. Rồi Chính quyền Obama lãnh cái họa Benghazi khiến
bốn viên chức Mỹ bị tàn sát, kể cả viên Đại sứ. Từ sự thảm bại có che giấu và đang
bị phanh phui, dù được ăn kẹo, Obama cũng không dám can thiệp vào Syria, nơi mà
nhân quyền đã rách bươm và thường dân chết gấp bội. Huống hồ, đằng sau Syria còn
có Iran và Liên bang Nga....
Vì
vậy, chế độ độc tài của Bashar al-Assad có cán nát "lằn ranh đỏ" của Obama, dùng
võ khí hóa học để tàn sát đối lập tại Syria, thì nước Mỹ cũng đành tri hô rồi làm
ngơ. Nếu yểm trợ võ khí cho phe nổi dậy, như tại Libya, thì còn sợ mối họa nuôi
ong tay áo, là võ khí lọt vào tay đủ loại khủng bố, từ al-Qaeda nội hóa kiểu
AQIM tới Hezbollah hay Hamas.
Vì
vậy, tại Ai Cập, Obama cố bắt cả hai tay và vỗ vào khoảng trống. Ông còn gặp sự
phê phán - lẫn phá hoại - của nhiều đồng minh.
Không
nói về Israel, các lãnh tụ Á Rập từ Bắc Phi qua Trung Đông đều chê là Obama đánh
giá sai mối nguy của lực lượng Hồi giáo quá khích. Hoa Kỳ vừa dọa cúp viện trợ
(một tỷ ba, trong đó có 200 triệu viện trợ kinh tế) cho Ai Cập dưới quyền chỉ
huy của tướng lãnh vì tội đảo chánh Morsi thì Saudi Arabia, Kuweit và Tiểu vương
quốc Á Rập Thống nhất UAE hứa ngay một ngân khoản 12 tỷ, và trong vài ngày chuyển ngân liền
hai tỷ vào Cairo. Họ cần quân đội Ai Cập chặn đà bành trướng của lực lượng MB.
Nhưng
nào chỉ có dư luận Ai Cập hay Á Rập Hồi giáo?
Ngay
trong chính trường và truyền thông Hoa Kỳ, cả hai phe bốn phía đều ồn ào lên tiếng.
Từ phe tả lý tưởng đến cánh hữu coi trọng kỷ cương đã xuất hiện những lập luận hợp
lý. Rằng Hoa Kỳ có luật lệ hẳn hòi, nên không thể viện trợ cho một chính quyền
can tội đảo chánh. Khi vẫn viện trợ, dù nhỏ giọt với lời hăm sẽ cúp hẳn, Tổng
thống xúc phạm những giá trị đạo đức của nước Mỹ. Trong số này có cả John McCain!
Từ phe
tả có tinh thần can thiệp thực tiễn đến cánh hữu coi trọng an ninh của Hoa Kỳ lại
có tiếng nói trái ngược: Tổng thống phải bảo vệ quyền lợi sâu xa của Hoa Kỳ mà
bỏ qua vụ đảo chánh và giúp quân đội Ai Cập cùng Israel giữ gìn ổn định tại
Trung Đông để ngăn cản phong trào Hồi giáo cực đoan.
Nghĩa
là bên cạnh chọn lựa về Syria, một vụ tranh luận thứ hai đang gây nhiễu âm về đối
sách của Hoa Kỳ với thế giới Hồi giáo. Ở giữa là Obama, cứ lượn qua lượn lại. Nhưng
dù có tài bay lượn và hót như khướu tại Cairo, Tổng thống Mỹ đang bị cắt cánh.
***
Tổng
thống Hoa Kỳ là người phải có tầm nhìn sâu xa hơn quần chúng. Ông ta hay bà ta
có một ban tham mưu và cả bộ máy công quyền để thấy ra những chuyện ấy và cân
nhắc sự lợi hại từ cục bộ đến toàn bộ, từ ngắn hạn đến trường kỳ. Còn lại là cách
chọn lựa giải pháp theo một triết lý chính trị nào đó của mình và trình bày cho quốc dân
cùng thấy. Người có tài là có khả năng thuyết phục quốc dân. Nhưng trước đó là phải
có đởm lược để dám chọn một giải pháp và chịu trách nhiệm về sự chọn lựa đó.
Barack
Obama có đởm lược về nội chính khi chọn lựa giải pháp cải tạo để làm xã hội thay
đổi theo triết lý chính trị của mình. Về đối ngoại, ông chỉ là cánh diều dật dờ.
Có thể là kinh nghiệm thê thảm của Bush khiến ông chỉ muốn là con chim tránh bão,
nhưng làm cho đồng minh hết tin vào Hoa Kỳ, mà các đối thủ cũng chẳng sợ. Khủng
bố Hồi giáo thì vẫn còn đó, dù có Osama bin Laden hay không. Kết quả là Obama sẽ để lại một di sản tai hại cho nước Mỹ - và những người kế nhiệm.
What a compelling argument summarized in the last sentence! It makes me wonder if the US could still sit on its throne in the future! Thanks for an insightful analysis.
Trả lờiXóaChinh sach ngoai giao hoa hoan cua Obama trong gan 6 nam qua da khien Nga va Trung Cong dam "nan gan" My bang cach ngang nhien tu choi trao tra Ed Snowden cho Hoa Ky da khien nguoi dan My bi cham tu ai, va chac chan se co su thay doi trong nen chinh tri cua Hoa Ky trong nam 2016.
Trả lờiXóaCho den ngay hom nay, dang Cong Hoa van chua co nguoi sang gia nhung Hillary Clinton la khuon mat duoc nhieu nguoi noi den trong cuoc chay dua vao toa Bach Oc nam 2016. Voi vai tro Tong Truong Ngoai Giao, ba da chung to ban lanh cua minh doi voi the gioi trong suot 4 nam qua. Nen kinh te cua Hoa Ky dang phuc hoi tro lai va luc do, nuoc My se chung to cho the gioi suc manh chinh tri cua minh. Chung ta hay cho xem.