Hệ quả khi TPP bị Thượng viện Mỹ cản trở?

Nguyễn-Xuân Nghĩa - BBC Ngày 150813

Nước Mỹ bất nhất lại đòi lãnh đạo thế giới

* Dự luật quyền đàm phán nhanh TPA lẽ ra sẽ cho phép Tổng thống Barack Obama xúc tiến đàm phán về TPP với các nước châu Á  - Ảnh của BBC *

Thượng viện Mỹ hôm 12/5 vừa bỏ phiếu chống lại việc thảo luận dự luật đàm phán nhanh (TPA), lẽ ra cho phép Tổng thống Barack Obama xúc tiến nhiều thỏa thuận thương mại quan trọng, trong đó có Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Trực tiếp trả lời BBC qua điện thoại ngày 13/5, chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa, từ California, nói quyết định của Thượng viện Mỹ là 'thất bại nhỏ của Tổng thống Barack Obama' và là "thất bại lớn" của nước Mỹ. Ông cũng cho rằng Hoa Kỳ đang đối mặt với "mâu thuẫn nội bộ" và "không có tầm nhìn chiến lược".

Dự luật, vốn lẽ ra cho phép chính phủ Tổng thống Barack Obama sớm chốt lại đàm phán TPP với nhiều quốc gia châu Á, nhận được 52 phiếu thuận, 45 phiếu chống. Dự luật cần đủ 60 phiếu thuận để vượt qua được vòng bỏ phiếu ở Thượng viện để đưa ra thảo luận tại Quốc hội.

BBC: Ông có thể giải thích rõ hơn về TPA và nguyên nhân dẫn đến quyết định của Thượng viện Hoa Kỳ hôm 12/5?

Ông Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Từ năm 1974 thì Hoa Kỳ có đạo luật cho phép bên hành pháp thảo luận đàm phán về các hiệp ước thương mại theo thủ tục nhanh gọn. Sau khi đàm phán xong trọn gói thì mới trình cho Quốc hội, thay vì để cho Quốc hội kiểm soát và xem xét từng chút một trong tiến trình đàm phán.

Điều ngạc nhiên là người ta cho rằng dự luật sẽ gặp khó khăn ở phía Hạ viện, vì phải đạt được ủng hộ từ đa số, tức là 218 dân biểu trong số 435 ghế của Hạ viện. Không ngờ là bị chặn ngay tại Thượng viện. Một số đảng viên Cộng hòa thì đồng ý với nguyên tắc tự do thương mại, nhưng không muốn trao quá nhiều quyền cho Tổng thống Barack Obama vì ông đã sử dụng quyền hành pháp trong một số lĩnh vực khác. Vì vậy, nhiều người cho rằng trở ngại là sẽ từ phía Hạ viện.

Nhưng Thượng viện bất ngờ kèm vào dự luật đó 3, 4 điều kiện khác nhau và cuối cùng thì TPA bên Thượng viện không đạt được 60 phiếu nên chưa thể đem ra thảo luận.

Đây là thất bại trước mắt là cho Tổng thống Barack Obama. Ngay cả lãnh đạo đảng Cộng hòa cũng không ngờ phía Dân chủ gài vào các thủ tục lắt léo như vậy. Điều này làm đình hoãn việc thảo luận dự luật TPA. Và nếu khai thông được TPA thì mới khai thông được TPP. Có thể trong vài ngày tới tại Hoa Kỳ sẽ có những trận đánh tương tự trong nội bộ của phe Cộng hòa lẫn Dân chủ tại Thượng viện.

Nhìn toàn cảnh thì người ta thấy là hiệp ước TPP rất quan trọng cho Hoa Kỳ và 11 quốc gia đã tham gia thảo luận hơn 20 vòng đàm phán và sắp sửa kết thúc. Nhưng nội bộ nước Mỹ lại cãi nhau vì những lý do cục bộ, làm người ta thấy nước Mỹ không lãnh đạo được nền kinh tế toàn cầu và các vấn đề lớn. Trong khi đó Trung Quốc cũng có một dự án tương tự và kêu gọi 15 quốc gia tham gia với họ.

Đây là thất bại nhỏ của ông Barack Obama, nhưng là thất bại lớn của nước Mỹ. Rõ ràng là nước Mỹ không có một tầm nhìn chiến lược.

Đây là thất bại nhỏ của ông Barack Obama, nhưng là thất bại lớn của nước Mỹ. Rõ ràng là nước Mỹ không có một tầm nhìn chiến lược. Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa

BBC: Trong số các thượng nghị sĩ Dân chủ bỏ phiếu chống hôm 12/5 có cả những người ủng hộ chính sách thương mại của ông Obama. Theo ông thì việc này thể hiện điều gì?

Ông Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Mỗi nhóm có các lý do cục bộ của họ để bảo vệ cử tri, những người bỏ phiếu cho họ và bảo vệ việc tái tranh cử cho tương lai chứ không nhìn xa. Ông Obama đã gọi điện thoại từng người một, vận động trong suốt tuần qua mà vẫn không xong.

Nội bộ Đảng Dân chủ có những phân hóa như vậy, vì mỗi người chỉ nhìn thấy khía cạnh của mình. Người ta cho rằng hiệp định như vậy sẽ dẫn đến việc gia tăng các khoản đầu tư ra ngoài, làm người Mỹ mất công ăn việc làm. Đó là nhìn nhận sai về kinh tế thuần túy.

Nước Mỹ đầu tư ra nước ngoài nhiều nhất và cũng nhận đầu tư từ nước ngoài nhiều nhất. Đa số đầu tư của Mỹ ra nước ngoài không phải đi tìm nhân công rẻ ở các nước nghèo mà là ở những nước như Âu Châu hay Nhật Bản, vốn có môi trường đầu tư thông thoáng, có thị trường phát triển. Các hãng Hàn Quốc hay Nhật Bản khi đầu tư vào Hoa Kỳ cũng không đi tìm nhân công rẻ, cho nên lý luận đó là sai và phản tiến hóa.

Nước Mỹ không có tầm nhìn lớn và không giải quyết được nhiều vấn đề khá chiến lược. Trong khi đó, Hoa Kỳ lại yêu cầu Việt Nam phải thay đổi về điều kiện lao động, vấn đề nhân quyền và công đoàn tự do. Thế nhưng chính thay đổi từ Đảng Dân chủ đang làm những đòi hỏi đó trở nên vô nghĩa.

Một trong các yêu cầu với Việt Nam khi gia nhập TPP là đảm bảo quyền lợi cho người lao động và cho phép công đoàn độc lập được hoạt động  - Ảnh của BBC

BBC: Trở lại vấn đề Việt Nam. Trong một phát biểu gần đây ông Obama đã nói Việt Nam sẽ bị loại khỏi TPP nếu không đáp ứng được các yêu cầu được quy định, trong đó có công đoàn tự do. Ông nghĩ như thế nào về khả năng đáp ứng từ phía Việt Nam?

Ông Nguyễn Xuân Nghĩa: Tôi nghĩ là rất khó. Có thể họ sẽ thoái thác, đưa ra một số điều kiện như khi thương thuyết để gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới, xin hoãn ít lâu và tìm cách luồn lách. Giờ đây khi thấy Hoa Kỳ gặp trở ngại trong nội bộ về TPA để đi đến TPP thì tôi cho rằng những thành phần bảo thủ ở Hà Nội đang thấy rất mừng.

BBC: Ông có nghĩ TPP có thể được chốt lại trong năm nay như nhiều giới chuyên gia đã nhận định?

Ông Nguyễn-Xuân Nghĩa: Nước Mỹ đang gặp nhiều khó khăn bên trong và chưa có được sự nhất trí. Ngay sau khi nhìn thấy sáng kiến của bốn nước ban đầu thì Tổng thống Bush đã chụp lấy và khai thác ngay. Trong khi đó, ông Obama do dự suốt chín tháng sau khi nhậm chức mới thấy được lợi ích của nó để bắt đầu thúc đẩy. Ông đã đặt ra tiêu chí là năm 2010-2011, vậy mà giờ đến 2015 rồi vẫn không thành. Cái quan trọng nhất là gây thất vọng cho phía Nhật Bản, là một đối tác lớn và có nhiều ảnh hưởng về kinh tế tại vùng Đông Á.

Không hiểu từ giờ tới cuối năm họ có giải quyết được vấn đề đó không. Ông Obama muốn là 24/5 đã có thể đưa TPA ra thảo luận và thông qua tại cả Thượng viện và Hạ viện. Tôi cho rằng hy vọng này sẽ bất thành vì nơi dễ là Thượng viện mà còn có trục trặc, thì huống hồ Hạ viện.

Thế nên có thể tiêu chí hoàn tất TPP trong năm nay theo tôi là sẽ tiếp tục bị đình hoãn, và điều này ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, danh dự và quyền lợi của nước Mỹ.

___

Về chủ đề này - và về Trung Quốc - xin theo dõi chương trình "Bên Kia Màn Khói" của Bích Trâm trên đài truyền hình Saigon TV vào tuần trước và chương trình "Giờ Giải Ảo" tuần này với  Đinh Quang Anh Thái của Người Việt TV, theo mạch dẫn vào You Tube sau đây:
 
 https://www.youtube.com/watch?v=SpxPhOg9T74

 http://video.nguoi-viet.com/?p=25519