Nguyễn-Xuân Nghĩa - Việt Báo Ngày 130919
Những bước âm thầm của cuộc cách mạng năng lượng tại Hoa Kỳ
* "Khí xa" là xe chạy bằng khí đốt! *
Năm năm sau vụ khủng hoảng tài chánh 2008, khi kiểm điểm lại kinh tế
Hoa Kỳ, người ta không nên quên một chuyển động tích cực: nước Mỹ đang lặng lẽ
tiến hành cuộc cách mạng năng lượng, với hậu quả có thể đảo lộn quan hệ an ninh
và kinh tế trên toàn cầu....
Trong
cuộc hội thảo bàn tròn về kinh doanh hôm Thứ Tư 18 tại thủ đô Hoa Kỳ, Tổng thống
Barack Obama phát biểu rằng người ta lầm tên (misnomer) khi nói đến việc nước Mỹ sẽ tự túc về năng lượng. Lý do là
đặc tính toàn cầu của việc mua bán dầu khí. Cách giải thích trừu tượng đó lọt
ra khỏi sự quan tâm của giới tiêu thụ khi giá xăng dầu bơm vào xe hơi chưa mấy
thay đổi, nhưng thật ra, Hoa Kỳ đã có một lực đẩy mới cho nền kinh tế. Nếu có
chơi chữ mà gọi là "khí công" thì cũng đúng....
Trước
hết là về bối cảnh của vấn đề.
Một
cách nôm na thì ta dùng chữ "năng lượng" để nói về hai lực đẩy phổ biến.
Đẩy xe cho nhu cầu vận chuyển, và đẩy chong chóng để phát điện. Muốn có điện,
người ta dùng than, khí đốt, lò hạch tâm hay loại năng lượng tái tạo như ánh sáng
mặt trời, sức gió và sức nước, gọi cho văn hoa là quang năng, phong năng và thủy
điện. Muốn chạy xe, thì xăng dầu vẫn là chính.
Hoa
Kỳ đã tự túc về than đá và có thừa cho xuất cảng, sẽ sớm tự túc về khí đốt để có
thể xuất cảng kể từ năm 2020 tới đây. Cho nhu cầu vận tải, 90% số năng lượng cần
thiết vẫn là dầu thô. Dù có kể thêm trữ lượng dầu thô tại Canada, hai nước Bắc
Mỹ chưa sản xuất đủ dầu cho nhu cầu và còn lệ thuộc vào nguồn cung cấp ở nơi khác.
Dù mức lệ thuộc này có giảm dần, nước Mỹ chưa thật sự tự túc về dầu. Lời nhắc
nhở của ông Obama nhắm vào chuyện đó.
Nhưng
vì sao mức lệ thuộc này sẽ lại giảm dần?
Trước
hết, vẫn nói về dầu, Hoa Kỳ có tăng sản lượng dầu thô để nâng mức an toàn năng
lượng cho nhu cầu vận chuyển. Tuần qua, nhật lượng dầu thô của Mỹ đã lên tới gần
tám triệu thùng một ngày, mức cao nhất kể từ đầu năm 1989, và theo đà này, đến
năm 2018, Hoa Kỳ sẽ dẫn đầu thế giới. Song song, kỹ thuật cải tiến từ gốc đến
ngọn qua hệ thống phân phối, là yếu tố tích cực khác của việc sử dụng, dù sẽ chỉ
có kết quả trong dài hạn. Thứ ba, kỹ nghệ xe hơi của Mỹ đang phát triển công
nghệ mới để dùng điện và khí thay dầu và chế tạo ra loại bình điện rẻ hơn.
Mà
nói đến điện thì người ta có nhiều nguồn cung cấp khác.
Cuộc
cách mạng về thuật lý (technology, techno và logos, thuật và lý) cho nhu cầu năng
lượng vận tải mới chỉ khởi sự - xe hơi chạy điện vẫn còn đắt. Nhưng việc lái xe
chạy điện và tự "xạc" bình điện trong nhà hay trên xa lộ đã là thực tế
chứ không còn là chuyện khoa học giả tưởng. Ngoài ra, người ta còn áp dụng kỹ
thuật mới để biến khí đốt thành dầu cặn diesel và nhiều sản phẩm khác, nên số cầu
về dầu thô cũng giảm. Sau cùng, hiệu năng tiêu thụ với tiêu chuẩn tiết kiệm cao
hơn - và cả sự chuyển dịch dân số khiến số xe đăng bộ của giới trẻ tại Nha lộ vận
cũng giảm - đang hạ thấp số cầu về dầu thô tại Hoa Kỳ.
Dù
chẳng lạc quan nghĩ tới bước đột phá khiến nước Mỹ lập tức bớt dùng dầu, ta không
nên đánh giá thấp khả năng sáng tạo của doanh nghiệp Hoa Kỳ. Trong khi chờ đợi,
giới nghiên cứu về năng lượng đều cho rằng tới quãng 2040, số tiêu thụ dầu thô
tại Mỹ sẽ giảm một phần ba.
Nói
cho dễ hiểu thì Mỹ vẫn cần nhập dầu nơi khác, và quan tâm đến an ninh tại Trung
Đông, nhưng không còn bị các nước bán dầu bắt bí như trước đây. Ngược lại, nhiều
nước khác vẫn bị lệ thuộc vào dầu khí Trung Đông. Sự lệ thuộc đó thu hẹp khả năng
ứng phó của họ về ngoại giao.
Bây
giờ, ta mới nhìn qua nguồn năng lượng cho điện lực – khác với năng lượng cho vận
tải.
Đặc
tính của nguồn năng lượng này là địa phương tính. Khác với dầu thô là sản phẩm
dễ di chuyển và mua bán, năng lượng cho điện lực như than, khí, quang phong năng
hay thủy điện thường khó bán cho các thị trường ở xa. Đấy là lý do khiến giá biểu
có khác biệt lớn và nước nào mà sản xuất nhiều thì có lợi lớn ở tại chỗ, và ít
bị thị trường quốc tế chi phối.
Hoa
Kỳ thuộc vào trường hợp này, lại còn đang cải tiến khả năng tồn trữ và vận chuyện
để sẽ thành đại gia bán than và bán khí trong tương lai!
Hãy
chỉ nhìn vào thực tại, của thị trường nội địa.
Nước
Mỹ có thừa than và sẽ thừa khí đốt, là nguồn cung cấp cho hai phần ba nhu cầu về
điện lực, cho nên có điện rẻ hơn nhiều xứ khác (phân nửa giá Âu Châu và một phần
ba giá của Nhật). Trong các nhập lượng cần thiết cho sản xuất (đất đai, tư bản,
kỹ thuật, lao động, nguyên nhiên vật liệu, v.v...) điện năng khá rẻ tại Hoa Kỳ
là một ưu thế kinh tế. Đấy là một nguồn kích thích đầu tư và sản xuất mà nhiều
nước công nghiệp hoá khác không có được.
Hiệu
năng tiêu thụ và tiêu chuẩn cao về môi sinh khiến nền kinh tế này sản xuất nhiều
hơn và sạch hơn. Nghĩa là cuộc cách mạng năng lượng tại Hoa Kỳ chưa làm rung
chuyển thị trường giá cả thế giới, nhưng đã tạo ra một lực đẩy khác cho kinh tế
Hoa Kỳ.
Một
chuyện nữa ít được truyền thông chú ý và loan tải. Trong một giai đoạn quá lâu,
từ vài chục năm nay, ta cứ thấy chính trường Mỹ tranh luận về việc doanh nghiệp
tham lời mà đầu tư ra ngoài, tạo việc làm cho xứ khác và rút ruột khu vực chế
biến tại Hoa Kỳ. Cho đến nay, lý luận này của cánh tả lạc hậu vẫn được nhiều
người cho là chân lý kinh tế chính trị.
Sự
thật đã đổi khác mà họ không thấy, hay chưa thấy. Sự thật là giới đầu tư đã lặng
lẽ triệt thoái về thị trường Hoa Kỳ, là nơi mà sự sáng tạo trong kinh doanh và
tổ chức đang làm thay đổi cơ cấu phí tổn và lời lỗ. Nhiều doanh nghiệp Mỹ và quốc
tế đã thấy lập nhà máy tại Hoa Kỳ lại có lời hơn.
Trước
hết là về giá điện như vừa nói ở trên. Thứ nữa, nhiều ngành sản xuất áp dụng
thuật lý tự động (robotics) và ráp chế chạy điện để khai thác lợi thế giá cả này.
Đã vậy, ngoài công nghệ gạn cát ra khí lỏng, Hoa Kỳ còn có trữ lượng rất cao về
khí đốt và sẽ là đại gia trong một tương lai lâu dài hơn các đại gia bán dầu hiện
nay như Saudi Arabia hay Liên bang Nga.
Ngay
trước mắt, một số nước ăn nên làm gia nhờ nhân công rẻ đã bắt đầu đụng trần vì
lương tăng và bổng lộc bốc giá trên thời, trường hợp nổi bật của Trung Quốc.
Cho nên suy đi tính lại thì doanh nghiệp Mỹ kết luận "ao nhà vẫn hơn",
trong, lành và lắm cá hơn!
Kết
luận ở đây?
Từ
năm 2006, kỹ nghệ Hoa Kỳ đã có nhiều thay đổi và cuộc cách mạng năng lượng đang
đảo lộn nhiều tính toán về kinh doanh, kinh tế và an ninh khiến Hoa Kỳ vẫn là
siêu cường giàu mạnh nhất. Giàu mạnh tới mức chịu đựng được nhiều sai lầm về chính
sách hay chính trị, lẫn sự lúng túng của lãnh đạo tay mơ. Nhờ vậy mà nước Mỹ vẫn
có khả năng xoay trở rộng rãi hơn.
Hoa
Kỳ vẫn phải quan tâm đến tình hình Trung Đông và sự ổn định tại một trung tâm dầu
khí của thế giới vì chiến tranh có thể gây suy trầm kinh tế toàn cầu. Nhưng
trong kịch bản gọi là bất lợi chung cho cả thế giới, thí dụ như khủng hoảng
Syria lan rộng hoặc Iran phong tỏa Eo biển Hormuz, nước Mỹ vẫn giữ được thế mạnh
hơn tất cả các cường quốc kinh tế như Âu Châu, Nhật Bản, Trung Quốc hay Liên
bang Nga.
Gọi đó là "Khí công Hoa Kỳ" cũng không ngoa.
Bài này viết cho độc giả Thái Bình, và nhiều người khác nữa. NXN
Trả lờiXóaHôm nay cháu có vô tình đọc được 1 bài báo trong nước, tiêu đề là:
Trả lờiXóa"Vì sao Mỹ phải chùn tay trước Nga?" dẫn nguồn của New York Times.
Nếu thật sự NYT lập luận như bài báo nếu thì thật là buồn cười. Cái anh Hoa Kỳ rất thích người khác nói xấu mình, luôn tự cho mình kém cỏi hơn đối thủ. Nhưng thực tế thì sao?
Một nền kinh tế với trình độ công nghiệp thấp, một nước chỉ nhăm nhăm xuất khẩu dầu. Và một nước có kỹ nghệ khoa học bậc nhất. Chắc người ta cũng sẽ hiểu về lâu dài ai mới là người viết ra luật chơi.
Cám ơn lời bình của vr.
XóaNgười Mỹ, kể cả lãnh đạo chính trị hay bình luận gia, luôn luôn nói thật.Nhưng là sự thật từ một giác độ riêng, có giá trị nhất thời và thường thay đổi. Tin vào lời nói đó thì... đổ thóc giống ra mà ăn!
Putin viết ra cảm nghĩ của nhiều người Mỹ, bên cánh tả, khá gần với quan điểm của chính Obama trước khi bị tuột tay trong vụ Syria. Nhưng không là quan điểm phổ biến của đa số dân chúng, vốn dĩ vẫn tự hào về đặc tính ưu việt của nước Mỹ. Dân Mỹ đánh giá thấp lãnh đạo (Hành pháp và nhất là Lập pháp), nhưng đánh giá cao tiềm năng và sức mạnh của quốc gia.
Bài viết trên tờ NYT chứng tỏ người viết có thiên kiến và ca tụng Liên bang Nga mà... chẳng hiểu gì cả. Kinh tế Nga không phải là không lệ thuộc vào thị trường quốc tế. Riêng năng lượng chiếm 30% Tổng sản lượng Nội địa GDP, đem lại 70% cho của xuất khẩu và 50% của ngân sách liên bang. Khi dầu thô sụt giá trên thế giới, trường hợp năm 2009, kinh tế Nga khốn đốn, đạt mức tăng trưởng -11,2% (âm!). Giá dầu dưới 95 đô la một thùng là nước Nga vất vả.
Kinh tế Mỹ mang tiếng là lệ thuộc vào tiêu thụ, tới 70%, nhưng gần 88% của số tiêu thụ là hàng hóa và dịch vụ nội địa. Phần nhập cảng từ nước khác chỉ mấp mé 12%, dù đấy là nguồn sống cho nhiều nước bán hàng cho Hoa Kỳ. Có khi được doanh nghiệp Mỹ chỉ vẽ cho cách sản xuất và bán hàng vào Mỹ!
Những thực tế phũ phàng đó của sự mạnh yếu về kinh tế là điều không nằm trong sự quan tâm - hay hiểu biết - của người viết bài bình luận để ca tụng nước Nga. Có lẽ tờ DT trong nước luộc lại bài đó cho... phải đạo: chống Mỹ, thân Nga hay thân Tầu vẫn là chân lý của nhà nước, ít ra về mặt chính thức. Về thực tế, tay chân của nhà nước kỳ quái này không chuyển tiền và đưa con cái qua Nga qua Tầu mà đều đặt hậu vận của bản thân vào Hoa Kỳ....
Tội nghiệp!
NXN
Cảm ơn thầy Nguyễn Xuân Nghĩa nhiều, đây là đánh giá rất tổng thể về nước Mỹ và thị trường Mỹ một cách dài hạn. Cảm ơn thầy em đã biết phải làm thế nào.
Trả lờiXóa