Thứ Tư, tháng 5 15, 2013

Khi Mỹ Kim Lên Giá

Vũ Hoàng & Nguyễn Xuân Nghĩa, RFA Ngày 130515
"Diễn đàn Kinh tế"

Một sự đảo chiều đầy rủi ro cho các nước nghèo    

000_Hkg2687325-305.jpg
* Nhân viên ngân hàng đếm đô la. AFP photo * 



Sau năm năm đã quen với một đồng Mỹ kim rẻ và yếu, các thị trường trên thế giới sẽ phản ứng ra sao và gặp những vấn đề gì nếu đồng đô la của Hoa Kỳ lên giá trong thời gian tới? Diễn đàn Kinh tế nêu câu hỏi với chuyên gia Nguyễn-Xuân Nghĩa, tư vấn kinh tế của đài Á châu Tự do.

 

Các yếu tố chủ quan và khách quan


Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nghĩa. Thưa ông, ngày 22 tới đây, Chủ tịch hệ thống Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ sẽ điều trần về tình hình kinh tế trước các ủy ban hữu trách của lưỡng viện Quốc hội Mỹ. Chẳng những dư luận tại Hoa Kỳ sẽ theo dõi cuộc điều trần này mà các thị trường quốc tế cũng muốn qua đó tìm hiểu về quyết định sắp tới của ngân hàng trung ương Mỹ vì có thể chi phối trị giá đồng Mỹ kim, loại ngoại tệ sử dụng phổ biến nhất trên thế giới. Nhân dịp này, chúng tôi đề nghị ông trình bày cho thính giả của chúng ta những yếu tố tác động đến đồng bạc Hoa Kỳ và nhất là hậu quả khả dĩ xảy ra nếu đồng Mỹ kim lên giá như nhiều người dự đoán.

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi xin bắt đầu bằng bối cảnh trước để xác định là ta nói về chuyện gì.

- Khi bảo rằng đồng Mỹ kim mạnh hay yếu, là rẻ hay đắt, thì ta so sánh với một loại tài sản khác, giả dụ như thương phẩm mà phổ biến nhất là dầu thô hay vàng chẳng hạn, hoặc các loại ngoại tệ thông dụng như đồng Euro của Âu Châu hay đồng Yen của Nhật. Chuyện so sánh này thật ra là điều tương đối mới, chỉ xuất hiện từ bốn chục năm nay sau khi Hoa Kỳ thả nổi đồng bạc vào Tháng Tám năm 1971, một phần cũng do những tốn kém vì cuộc chiến tại Việt Nam ngoài nhiều khó khăn kinh tế khác của nước Mỹ vào thời đó.

Vũ Hoàng: Xin được hỏi ngay một câu, thưa ông, là nước Mỹ đã thả nổi đồng bạc từ năm 1971, vì sao lại có chuyện ấy?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Thưa rằng, khi Thế chiến II sắp kết thúc, các quốc gia Âu-Mỹ thiết lập một hệ thống tiền tệ quốc tế từ một hội nghị ở Bretton Woods thuộc tiểu bang New Hampshire của Hoa Kỳ, theo đó một Mỹ kim có cái giá cố định là một phần 35 của một troy ounce vàng. Nôm na là một troy ounce là khoảng 31 gram vàng trị giá 35 đô la Mỹ và ngân hàng trung ương Hoa Kỳ phải tôn trọng tỷ giá cố định này. Ngày 15 Tháng Tám năm 1971, Chính quyền của Tổng thống Richard Nixon đơn phương hủy bỏ hệ thống đó khi thả nổi tức là phá giá đồng bạc Mỹ và từ đó thế giới có một hệ thống hối đoái tự do, với những hậu quả tích cực và tiêu cực hơn.

- Trở lại chuyện trị giá đô la, mãi đến Tháng Ba năm 1973 người ta mới lập ra một chỉ số đồng Mỹ kim, gọi là US Dollar Index theo đó đồng bạc Mỹ được định giá qua một rổ tiền gồm sáu loại ngoại tệ chính, tính theo lối "trung bình gia trọng" là gia tăng hay gia giảm theo tỷ trọng của các ngoại tệ kia trong rổ tiền. Nếu lấy chỉ số cơ bản lúc ban đầu là 100 vào năm 1973 thì có lúc Mỹ kim lên tới chỉ số cao nhất là gần 165 vào đầu năm 1985 và thấp nhất là 71 vào Tháng Ba năm 2008. Ngày nay, chỉ số này đã vượt mức 83, tức là đồng Mỹ kim đang lên giá so với năm năm trước. Nhưng đấy chỉ là một trong nhiều cách tính mà thôi vì cả hai loại lý do chủ quan và khách quan. Tôi lại xin được giải thích về hai loại lý do ấy thì mình mới hiểu thế nào là đô la lên giá hay xuống giá.

Vũ Hoàng: Thưa ông, lý do chủ quan có phải là vì các yếu tố xuất phát từ nước Mỹ và khách quan là những gì xảy ra cho các nước khác hay không?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Thưa rằng đúng vậy. Thí dụ như khi Hoa Kỳ hạ lãi suất tới số không hoặc ráo riết bơm tiền để kích thích kinh tế sau vụ Tổng suy trầm năm 2008-2009 thì Mỹ kim trở thành rẻ hơn và có sức mua thấp hơn nên coi như bị mất giá. Ngược lại thì vàng hay dầu thô hoặc nhiều loại thương phẩm khác thì tăng. Đấy là loại lý do chủ quan xuất phát từ nước Mỹ. Lý do khách quan là khi ta đối chiếu với hoàn cảnh của một xứ khác trong việc trao đổi với Hoa Kỳ, giả dụ như so sánh tỷ lệ lạm phát hay mức chênh lệch về lãi suất giữa hai nước với nhau khi tiền Mỹ có thể tăng hay giảm, hối suất lên hay xuống nếu đổi chác với một đồng bạc khác.

- Nhưng nhìn trên toàn cảnh thì vấn đề còn phức tạp hơn vậy. Thí dụ dễ hiểu là nếu so sánh với tình hình kinh tế tài chính quá bất ổn của Âu Châu, và nhất là khối Euro, thì dù Mỹ kim có sụt giá nó vẫn là ngoại tệ mạnh hơn đồng Euro. Nói cho dễ hiểu là nếu cần lưu giữ tài sản để bảo vệ giá trị thì nhiều người vẫn muốn giữ đồng đô la hơn Euro. Nôm na là tiền Mỹ lên ngôi là vì tiền Âu Châu tuột dốc. Chúng ta không nên quên cái lẽ tương đối ấy khi so sánh.

 

Mỹ kim sẽ tăng hay giảm  


Hang-hoa_-No-xau-250.jpg
Buôn bán trên vỉa hè Hà Nội, ảnh minh họa. RFA photo


Vũ Hoàng: Xin cám ơn ông về phần bối cảnh này, bây giờ ta đi vào đề mục chính. Năm năm sau khi đụng đáy như ông vừa trình bày, thưa ông, đồng Mỹ kim sẽ lên hay xuống giá trong thời gian tới và vì sao lại như vậy?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi thiển nghĩ là đồng Mỹ kim đang khởi sự một chu kỳ lên giá, không hẳn vì kinh tế Mỹ đã hồi phục và ngân hàng trung ương Hoa Kỳ sẽ bắt đầu hút bớt tiền từ đầu năm tới sau khi ào ạt bơm ra mấy ngàn tỷ đô la để kích thích kinh tế. Lý do lên giá là vì các ngoại tệ kia đều quá yếu do sự suy nhược của các nền kinh tế khác.

- Ngẫm lại thì Mỹ kim là ngoại tệ yếu có mãi lực thấp trong đa số thời gian của 40 năm từ 1973 đến nay. Chỉ có hai lần Mỹ kim lên giá mạnh trong nhiều năm liền là khi Hoa Kỳ triệt để đẩy lui nạn lạm phát quá cao trước thập niên 1980 và khi các nước ráo riết đổi tiền để đầu tư vào Mỹ sau cuộc cách mạng về công nghệ tín học từ năm 1996 cho đến năm 2000. Lần này, người ta muốn tìm và giữ tiền Mỹ vì các ngoại tệ kia đều yếu hơn đô la, chứ chẳng vì kinh tế Mỹ.

Vũ Hoàng: Chúng ta sẽ lần lượt xét về cái lẽ tương đối như ông vừa trình bày khi so sánh. Trước hết, trong cái giỏ ngoại tệ để tính ra chỉ số của đồng đô la thì có đồng Euro. Ông cho là tiền Âu sẽ còn giảm so với tiền Mỹ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Trong rổ có sáu loại ngoại tệ thì Euro có tỷ trọng rất cao là 57,6% nên nếu tiền Âu mất giá thì tỷ lê lên giá của tiền Mỹ có mức gia trọng cao nhất. Từ ba năm nay, 17 nước Âu Châu trong khối Euro cứ ở trong vòng luẩn quẩn không thể gỡ nổi vì các nước giàu có miền Bắc phải rót tiền vào miền Nam đang bị nguy cơ vỡ nợ và các nước miền Nam lâm nạn phải chấn chỉnh lại công chi thu mà chẳng cải thiện nổi khả năng cạnh tranh và bị rơi vào tình trạng giảm phát. Hậu quả của tình trạng ách tắc này là khối Euro cốt lõi ở miền Bắc sẽ phải chịu một mức lạm phát cao hơn và đồng Euro sẽ còn mất giá để tìm ra thế cạnh tranh khác. Tiền Âu mà mất giá thì tiền Mỹ sẽ còn lên giá nữa.

- Trường hợp kế tiếp là đồng Yen của Nhật. Chính quyền của Thủ tướng Shinzo Abe ban hành một kế hoạch cải cách táo bạo đi cùng một chính sách tiền tệ liều lĩnh là mua trái phiếu và bơm tiền ra với cường độ còn mạnh hơn gấp đôi Hoa Kỳ để đẩy lui nạn giảm phát và đạt chỉ tiêu lạm phát là 2%. Kết quả trông thấy là đồng Yen đã sụt giá quá cái ngưỡng tâm lý là 100 Yen mới ăn một Mỹ kim. Nếu Chính phủ Abe còn thắng cử tại Thượng viện trong hai tháng tới, chính sách tài chính này sẽ được đẩy mạnh hơn nữa và đồng yen còn sụt giá, tức là Mỹ kim sẽ lên giá.

- Trong khi ấy, người ta đều thấy nhiều quốc gia như Ấn Độ, Liên bang Nga hay Nam Hàn thi nhau hạ lãi suất và bơm tiền để kích thích sản xuất với rủi ro lạm phát tái xuất hiện hoặc còn tăng và đấy mới là hậu quả đáng ngại nhất khi Mỹ kim lên giá.

Vũ Hoàng: Ông bắt đầu đi vào phần nhận xét về hậu quả và hiển nhiên là thính giả của chúng ta cũng nghĩ đến hậu quả cho Việt Nam. Thưa ông, sau nhiều năm xuống giá, nếu Mỹ kim tăng giá thì chuyện gì sẽ xảy ra cho các nước đang phát triển?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Chúng ta sở dĩ nói đến bước ngoặt sắp tới của đồng đô la vì mình đang đi vào một giai đoạn đảo chiều với khá nhiều rủi ro cho các nước nghèo.

- Khi Mỹ kim còn rẻ, các nước đang phát triển đều dễ đi vay và trả tiền lời thấp đã hút vào một lượng tư bản nóng. Họ trở thành nơi đầu tư có nhiều triển vọng hơn phân lời ít ỏi của thị trường công nghiệp hoá. Triển vọng ấy cũng thổi lên bong bóng đầu tư hay đầu cơ cổ phiếu hoặc địa ốc. Khi Mỹ kim lên giá, mọi chuyện đều đảo ngược, gánh nợ hết rẻ như trước và sẽ gây bất ổn trong một môi trường sẵn có rủi ro lạm phát. Thí dụ như khi Mỹ kim lên giá vào quãng 1985 thì các nước Mỹ châu La tinh bị khủng hoảng tài chính và lần lên giá sau đó từ giữa thập niên 90 thì dẫn đến khủng hoảng tài chính Đông Á vào các năm 1997-1998.

Vũ Hoàng: Chúng ta trở lại chuyện Việt Nam và sự bất trắc trước mặt nếu Mỹ kim lại lên giá giữa hoàn cảnh bất ổn và lung lay của các ngân hàng và doanh nghiệp Việt Nam. 

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi thiển nghĩ là Việt Nam đang phân vân giữa hai mục tiêu đều cấp bách, nan giải mà mâu thuẫn, đó là phải đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn sau khi đã tuột đến mức thấp nhất kể từ 13 năm nay, trong khi ấy cũng phải ổn định lại hệ thống tài chính và ngân hàng.

- Việt Nam đã trì hoãn cải cách quá lâu nên rơi vào cảnh ngộ ấy và lại vừa hạ lãi suất nữa để kích thích sản xuất với nguy cơ lại thổi bùng lạm phát. Nếu Mỹ kim lên giá mạnh từ nay đến cuối năm, bất ổn sẽ tái xuất hiện trong năm tới, với cường độ cao hơn và sẽ trở thành một ưu tiên trong hai năm trước mặt. Bóng ma khủng hoảng Mỹ châu La tinh và Đông Á đang trở về và cần được Việt Nam tìm hiểu, học hỏi và kịp thời ngăn ngừa. Tôi không mấy lạc quan về khả năng ứng phó và khá bi quan về viễn ảnh vỡ nợ lan rộng trong tình trạng vừa lạm phát vừa suy thoái.

Vũ Hoàng: Câu hỏi cuối, thưa ông, còn Trung Quốc thì ra sao?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Quốc gia này có cơ chế quản lý của con ếch và tham vọng của con bò khi duy trì chính sách nửa mùa. Nửa mùa vì họ vừa muổn kiểm soát tỷ giá đồng bạc và chính sách tài chính lại vừa mơ ước đồng Nguyên trở thành một ngoại tệ quốc tế mà không dám thả nổi. Thực tế thì Trung Quốc đã bán cái cho Mỹ quyết định về chính sách tiền tệ của mình khi giàng đồng Nguyên vào đô la Mỹ theo hối suất nhất định. Rồi đây sự tăng giá của tiền Mỹ sẽ dội thẳng vào cơ chế kinh tế tài chính vốn dĩ đã bấp bênh và rất dễ sụp đổ bên trong Trung Quốc.

Vũ Hoàng: Xin cảm tạ ông Nghĩa về cuộc trao đổi này.


Email
Ý kiến của Bạn
Chia sẻ
In trang này
 

10 nhận xét:

  1. Bác Nguyễn Xuân Nghĩa !
    Cháu nhìn một khía cạnh khác khi đồng USD lên giá thì hành xuất khẩu của các nước khác trong đó có Việt Nam vào thị trường Mỹ sẽ được lợi ích hơn ! Việc đó đồng nghĩa với việc hàng xuất khẩu của Mỹ sáng các nước khác sẽ gặp nhiều khó khăn ! Nhất là trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế thế giới này nước nào cũng có chính sách bảo hộ hàng hóa của mình !

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Thành ơi,

      Hình như là mọi vấn đề đều có hai mặt, huống hồ là đông tiền. Khi đồng bạc (thí dụ $VN) xuống giá nếu so với một ngoại tệ khác (thí dụ $US) thì hàng hóa của mình tính bằng đồng bạc kia có thể rẻ hơn, bán dễ hơn vào thị trường kia. Ngược lại, hàng hóa của xứ kia thành đắt hơn, mua vào ít hơn.

      Khi Mỹ kim lên giá, hàng của Mỹ trở thành đắt hơn và khó bán hơn nếu yếu tố quyết định là cái giá rẻ hay đắt so với cùng loại hàng đó từ một xứ khác. Thí dụ như mua xe hay máy của Mỹ có thể đắt hơn là xe hay máy của Đức hoặc Nhật. Yếu tố giá cả có tầm quan trọng của nó, nhưng không là tất cả, và với đồng đô la đắt giá thì Hoa Kỳ phải tìm ưu thế cạnh tranh ở nhiều khía cạnh khác.

      Ngược lại Mỹ kim lên giá giúp cho các nước bán hàng vào Mỹ có thêm mối lợi (cùng một món hàng lại thu về nhiều tiền hơn).

      Trên đại thể thì như vậy, nhưng trong thực tế hầu hết mọi quốc gia đều muốn kích thích kinh tế nhờ lãi suất rẻ và nâng cao xuất cảng nhờ hối suất thấp và việc cạnh tranh trở thành khó khăn hơn. Phản ứng bảo hộ mậu dịch vì thế càng dễ nảy sinh và người ta mới nói đến cuộc chiến hối đoái hay ngoại tệ (currency wars).

      Riêng về Việt Nam thì lại khác vì giá trị kém của đồng $VN nếu so với Mỹ kim và vàng nên kích thích phản ứng đầu cơ. Sau nhiều năm đã quen với đồng Mỹ kim rẻ và lãi suất hạ, người ta có thể bị bất ngờ và đầu cơ trái chiều khi Mỹ kim lên giá. Nếu cả vàng và đô la đều lên giá trong thời gian tới, thị trường Việt Nam sẽ càng biến động và nhà nước càng lúng túng trong việc quản lý vĩ mô. Một trong những biến động sẽ là giá cả, hay nạn lạm phát, và mưu thoát hiểm của tay chân nhà nước!



      Khi

      Xóa
  2. Cháu chưa rõ về phương pháp tính PPP( purchasing power pairity. nếu áp dụng cho tỷ giá giữ đồng dollar Mỹ và tiền đồng Việt nam hiện nay thì phải tính như thế nào thưa bác

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Khuê ơi,
      Sẽ có một dịp khác tìm hiểu về chuyện PPP này.
      NXN

      Xóa
    2. Dạ, Cháu xin cảm ơn bác và cháu mong có dịp được nghe bác bàn luận về vấn đề PPP này.
      Cháu muồn tìm tài liệu nói rõ hơn về kinh tế miền Nam từ 1956 -1975 mà không biết tìm ở đâu trên internet . Bác có ý kiến gì hay xin chỉ dạy cho cháu.
      Cháu chỉ có cuốn hồi ký của bac Nguyễn Hữu Hanh - câu chuyện đời tôi mà thôi

      Xóa
  3. trong nền kinh tế toàn cầu hóa, USD là huyết mạch, nó lưu thông ở mọi nền kinh tế trên toàn cầu. Khi USD lên giá thì sẽ làm cho giá nguyên liệu SX đầu vào lên giá như dầu, vàng, bông, vải sợi... mọi thành phẩm tất yếu sẽ lên giá. Điều này sẽ kéo theo lạm phát. Hậu quả là sẽ có nhiều doanh nghiệp phá sản. Quá Nhiều DN phá sản thì gây ra khủng hoảng như tại Đông Á, Châu Mỹ la Tinh. Nhưng khi USD giảm giá, nguồn tiền nhiều, lãi suất thấp thì người ta lại đầu tư vào BĐS, chứng khoán... (lấy tiền ở nơi lãi suất thấp rồi đầu tư sang nơi có lãi suất cao) những lĩnh vực dễ tạo bong bóng (vì lợi nhuận cao) mà sẽ sụp đổ khi USD đảo chiều - tăng giá.

    Trả lờiXóa
  4. @khue : Có cuốn sách Kinh tế miền nam Việt Nam (1954-1975) của GS Đặng Phong đấy. Bạn nên tham khảo nhé. Và con cũng xin hỏi bác Nghĩa là sách của GS Đặng Phong viết có đáng để tham khảo hay không bác? Con cảm ơn bác Nghĩa nhiều.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Xin cám ơn Thi Nguyên và Khue.

      Tôi có biết và có gặp ông Đặng Phong nhiều lần nhưng chưa đọc cuốn sách nói trên nên không có ý kiến.

      Ngay trước 1975, có một tài liệu về kinh tế miền Nam rất có giá trị do nhiều kỹ sư biên soạn. Giá trị nhất là ở khối thống kê thu thập được để ta có một cái nhìn toàn cảnh. Điều không may, trong cả triệu chuyện khác, là cuốn này không còn nữa. Chẳng biết là có ai còn nhớ hoặc lưu trữ được một bản nào chăng.

      Chi tiết cần nhắc là những gì thử nghiệm tại Việt Nam sau 1987 đều đã có từ trước ở miền Nam, về cả kinh tế lẫn nhiều lĩnh vực khác.

      NXN

      Xóa
    2. Con cảm ơn bác Nghĩa đã trả lời. Con chúc bác luôn vui, khỏe và có nhiều bài viết hay.

      Xóa
  5. Cháu chào bác Nghĩa,
    Cháu cảm ơn bác về chi tiết bác nhắc về tài liệu kinh tế miền nam trước 1975 .Thật là tiếc quá vì chắc là khó tìm lại được quyển sách ấy.
    Cháu vẫn tin rằng cố gắng đọc và nghiền ngẫm các bài bác viết cháu cũng từ từ sáng ra được một ít. Cháu hy vọng cũng sẽ có nhiều độc giả, thính giả khác cũng có tâm trạng chờ đợi những phân tích bình luận từ các bài viết của bác giống như cháu vậy. Cháu thành kính cầu mong ơn trên phù hộ cho bác cùng gia quyến luôn được bình an vạn sự lành
    Xin cảm ơn Thi Nguyên đã nhác nhở tôi nhưng sách này tôi không tìm thấy đươc trên internet, tôi có nhờ người vào thư viền khoa học tổng hợp ở sài gòn tìm mà vẫn chưa tìm được.
    Ông Đặng Phong đã mất- sách của ông có tựa đề kinh tế miền nam 1954-1975 - 20 năm viện trợ nước ngoài- ông may măn sau 75 tìm được nguồn tài liệu do chế độ cũ để lại để ông viết được quyển sách đó- ông là người của miền Bắc chứ không phải là giáo sư , trí thức hay công chức miền Nam trước 1975 . tôi vì chưa đọc quyển sách đó nên không dám nhận xét về con người ông, kiến văn của ông cũng như các sách khác của ông
    Còn về chi tiết bác Nghĩa nhắc " ....là những gì thử nghiệm tại Việt Nam sau 1987 đều đã có từ trước ở miền Nam, về cả kinh tế lẫn nhiều lĩnh vực khác." là rất đúng
    Thú thật tôi tin các giáo sư trí thức và các công chức có tâm và tài của chế độ cũ vì họ được học hành đỗ đạt hẵn hoi- đa số là đào tạo từ ngoại quốc về.
    Tôi còn nhớ có lần bác Hanh nói với tôi thập kỷ 60 miền Nam không thua kém Đại hàn- nhưng giờ đây thì Hàn quốc đang đầu tư vào VN và người dân VN đi du lịch Hàn quốc lấy làm thích thú lắm....
    ông Huỳnh Bửu Sơn cũng từng làm việc với bác Hanh- ông Sơn có những bài viết trên tờ thời báo SG- tôi không nhớ chính xác lắm- các bài viết của ông cũng đầy tâm huyết và có giá trị

    Trả lờiXóa