Vũ Hoàng & Nguyễn-Xuân Nghĩa, RFA Ngày 140724
Ghét Mỹ lắm mà vẫn phải cho vay tiền đề kiếm chút cháo - cho an toàn
Tình trạng "Mỹ thuộc" của nền kinh tế Trung Quốc là một nghịch lý mà
chúng ta nên nhìn ra. Diễn đàn Kinh tế giải thích điều ấy hầu quý độc
giả qua phần trao đổi sau đây của Vũ Hoàng cùng chuyên gia kinh tế
Nguyễn-Xuân Nghĩa...
Vấn đề sinh tử của Bắc Kinh
Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nghĩa. Thưa ông, thống kê từ bộ
Ngân khố Hoa Kỳ ngày Thứ Tư 16 tuần qua cho thấy Trung Quốc mua Công
khố phiếu Mỹ tới mức dồn dập chưa từng thấy kể từ năm 1977 là khi Hoa Kỳ
bắt đầu bút ghi loại nghiệp vụ này. Theo dõi thị trường tín dụng Mỹ,
ông giải thích thế nào về hiện tượng ấy khi người ta cứ cho rằng Bắc
Kinh nắm dao đằng chuôi và có thể gây khó cho Hoa Kỳ khi giảm dần số
lượng Công khố phiếu họ vẫn mua của Mỹ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi thiển nghĩ đây là cơ hội cho chúng ta
nhìn ra quan hệ kinh tế giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc để thấy là ngược với
nhận thức của nhiều người, kể cả các chính trị gia Mỹ, kinh tế Trung
Quốc quá lệ thuộc vào nước Mỹ! Và đây là vấn đề sinh tử của Bắc Kinh.
- Trước hết, xin nói về bối cảnh thì từ vụ khủng hoảng rồi Tổng suy
trầm năm 2008, Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ có biện pháp kích thích kinh
tế bất thường là hạ lãi suất tới sàn rồi mua vào trái phiếu và trả bằng
tiền được tá ghi trong sổ sách kế toán của ngân hàng để các ngân hàng có
thêm thanh khoản nên cho vay ra dễ dàng. Từ Tháng Năm của năm ngoái,
khi kinh tế Mỹ có chiều hướng khả quan hơn thì Ngân hàng Trung ương Mỹ
làm thế giới chấn động qua dự tính "vuốt nhọn" chính sách tiền tệ, tức
là giảm dần mức độ bơm tiền và còn có thể nâng lãi suất.
Khi thu vào Mỹ kim thì họ làm gì để tiền đó đó khỏi mất giá? Họ mua tài sản tại Mỹ, mà loại tài sản có mức an toàn nhất vì coi như được Chính quyền Mỹ đảm bảo chính là Công khố phiếu. Nguyễn-Xuân Nghĩa
- Khi đó, các thị trường dự đoán là phân lời trái phiếu cùng lãi suất
tại Mỹ sẽ tăng. Điều ấy chưa xảy ra, phân lời trái phiếu Mỹ lại giảm và
giá công khố phiếu lại tăng. Tức là có chủ nợ sẵn sàng cho Mỹ vay tiền
bằng cách mua vào Công khố phiếu vì thế giá mới tăng và phân lời mới hạ.
Lúc đó, người ta mới thấy vai trò của Trung Quốc là năm nay họ mua thêm
Công khố phiếu Mỹ với mức chưa từng thấy và tính đến cuối Tháng Năm vừa
qua thì làm chủ một khoản nợ gồm Công khố phiếu và cả trái phiếu ngắn
hạn lên tới một ngàn 271 tỷ Mỹ kim, bằng 10,6% tổng số Công khố phiếu
Mỹ.
Vũ Hoàng: Ông vừa cho biết Trung Quốc làm chủ hơn 10% tổng
số nợ dưới dạng Công khố phiếu của Mỹ mà lại nói rằng kinh tế Trung Quốc
lệ thuộc vào Hoa Kỳ thì nhiều thính giả của chúng ta tất nhiên là không
hiểu. Vì vậy, để khởi đầu, xin ông giải thích cho nghịch lý đó.
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Trong chuyện này, ta tìm hiểu hai lĩnh vực
là tài chính và thương mại, hay ngoại hối và ngoại thương, thì may ra sẽ
thấy được nghịch lý ấy.
- Trước hết, ta bay qua bên kia đại dương để xem giới hữu trách kinh tế
tại Bắc Kinh suy tính gì. Từ Đại hội 18, họ cứ nói đến tái cân bằng cơ
chế kinh tế, cụ thể là nâng sức tiêu thụ nội địa và giảm dần sự lệ thuộc
vào đầu tư và xuất khẩu. Họ chưa làm được chuyện ấy mà vẫn cố bán hàng
nhiều hơn với giá rẻ hơn. Một cách kích thích xuất khẩu là can thiệp vào
thị trường ngoại hối, là mua vào Mỹ kim và bán ra đồng nội tệ, tức là
đồng Nguyên mà họ cứ gọi là "Nhân dân tệ" trong tinh thần mị dân. Khi
thu vào Mỹ kim thì họ làm gì để tiền đó đó khỏi mất giá? Họ mua tài sản
tại Mỹ, mà loại tài sản có mức an toàn nhất vì coi như được Chính quyền
Mỹ đảm bảo chính là Công khố phiếu. Nôm na là Bắc Kinh bóp cổ người dân
để bán hàng rẻ, và thu về một dự trữ ngoại tệ cứ được ca tụng là kỷ lục
của thế giới, vì lên tới gần bốn ngàn tỷ đô la, rồi suy đi tính lại thì
vẫn lại cho Mỹ vay tới hơn một phân tư chỉ vì đấy là nơi chọn mặt gửi
vàng an toàn nhất!
“Bụt chùa nhà không thiêng”
Vũ Hoàng: Ông trình bày từ giác độ của Trung Quốc, nhưng
nhiều người ở tại Hoa Kỳ lại cứ lo Trung Quốc có thể tẩy chay thị trường
trái phiếu Mỹ tức là không cho Hoa Kỳ vay tiền nữa. Ông giải thích thế
nào về chuyện đó?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nghĩ rằng nhiều khi báo chí và các
chính trị gia không hiểu hoặc muốn tác động vào dư luận theo chủ ý riêng
của họ nên cứ hăm dọa chuyện khôi hài đó.
- Trên diễn đàn này, cách đây mấy năm chúng ta có nhắc đến lời than của
một viên chức cao cấp tại Bắc Kinh, rằng "ghét Mỹ lắm mà vẫn phải mua
Công khố phiếu của Mỹ"! Thật ra, trị trường trái phiếu Mỹ có hai ưu điểm
là sâu rộng và an toàn hơn hẳn mọi thị trường khác trên thế giới. Sâu
vì lớn hơn tổng số thị trường của năm nước lớn nhất sau Mỹ và an toàn vì
có thanh khoản cao, tức là khi cần rút ra để lấy về tiền mặt thì rất
nhanh và dễ. Nhìn cách khác, nếu có tài sản mà muốn lưu giữ dưới dạng
ngoại tệ, ta có thể chọn đồng Euro, đồng Yen Nhật, đồng Anh kim hay Phật
lăng Thụy Sĩ, v.v.... Trong số này, nhiều đồng bạc có khi vững giá hơn
Mỹ kim, nhưng thị trường lại quá nông và hẹp, thí dụ như nếu rút ra 100
tỷ là gây chấn động và có khi bị lỗ nặng.
- Sau cùng cũng cần nói thêm chuyện "bụt chùa nhà không thiêng". Người
ta cứ ca tụng kinh tế Trung Quốc, nhưng nếu đầu tư vào thị trường ấy mà
an toàn và có lời thì tại sao Bắc Kinh phải gửi tiền qua biển cho Mỹ
vay?
Vũ Hoàng: Từ lĩnh vực tài chính ta bước qua lĩnh vực ngoại
thương. Thưa ông, nếu kinh tế của Trung Quốc lệ thuộc vào Hoa Kỳ thì tại
sao nước Mỹ cứ bị nhập siêu, tức là nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, khi
mua bán với Trung Quốc?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Quả thật là nước Mỹ có gặp vấn đề ấy, nhưng
nó được khuếch đại và gây ấn tượng sai lạc, có khi là với chủ đích
chính trị mà truyền thông không hiểu rõ. Một lối nhìn khác là ta nên
thấy ra mối lo của Bắc Kinh khi kinh tế mắc bệnh nghiện xuất khẩu!
- Hoa Kỳ có một nhược điểm kinh tế mà lại là ưu điểm xã hội là có mức
tiêu thụ quá cao, tới 70% Tổng sản lượng GDP. Tôi nói là ưu điểm xã hội
vì cho thấy tư thế và khả năng chọn lựa của người dân, là điều Trung
Quốc không có vì tiêu thụ bị đè nén và giảm dần từ nhiều năm qua.
- Thế dân Mỹ tiêu thụ những gì? Họ chủ yếu mua hàng hóa và dịch vụ của
Mỹ, xin tính tròn cho dễ nhớ là tới 88% tổng số tiêu thụ là của nội địa,
chỉ có 12% là nhập từ ngoài, trong số này nhiều sản phẩm lại do doanh
nghiệp Mỹ góp phần làm ra và xuất ngược về Mỹ. Nghĩa là chỉ có 12% thị
trường tiêu thụ của Mỹ mà lại là nguồn sống cho rất nhiều quốc gia trên
thế giới.
Vũ Hoàng: Ông vừa nói trong số hàng nhập vào Mỹ lại có
nhiều sản phẩm do doanh nghiệp Mỹ chế tạo từ bên ngoài, thí dụ như tại
Trung Quốc, nên có thể kiếm lời ngay từ gốc. Phải chăng, con số gọi là
nhập siêu của Mỹ với Trung Quốc thật ra lại không nặng như vậy.
Người ta cứ ca tụng kinh tế Trung Quốc, nhưng nếu đầu tư vào thị trường ấy mà an toàn và có lời thì tại sao Bắc Kinh phải gửi tiền qua biển cho Mỹ vay? Nguyễn-Xuân Nghĩa
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Cho dễ nhớ thì tôi xin nêu vài thí dụ.
- Thứ nhất là trong số hàng tiêu thụ nhập vào Mỹ, chỉ có gần 3% là đến
từ Trung Quốc, bên trong thì hơn phân nửa là do công ty Mỹ nắm lấy từ
khi hàng cập bến bên Tầu, chở qua đây bán cho nhà tiêu thụ cuối cùng ở
Mỹ. Nói nôm na thì khi mua một đô là hàng "Made in China", dân Mỹ
chi 55 xu cho người Mỹ tại Mỹ đã. Mà 45 xu kia cũng chẳng lọt hết vào
tay Trung Quốc. Thí dụ kia từ một kinh tế gia của Ngân hàng Dự trữ Mỹ
tại Dallas sẽ làm rõ ra điều ấy.
- Giả dụ như tôi bỏ ra 500 đô la để mua tại Cali một cái iPhone ráp chế
bên Tầu. Về nhà tìm hiểu thêm mới biết là để có món hàng loại sang gọi
là "Made in China" thì Trung Quốc phải mua bộ nhớ và âm thanh của Mỹ mất
11 đồng, mua linh kiện xử lý và thu hình từ các xứ khác mất 162 đô la,
tổng cộng là mất 173 đô la. Rồi tốn thêm bảy đồng ráp chế trước khi bán
qua Mỹ được 180 đồng. Các doanh nghiệp Mỹ tốn 180 đồng để mua một sản
phẩm ráp chế bên Tầu rồi tính thêm chi phí này nọ trước khi bán cho tôi
lấy 500 đồng.
- Từ nghiệp vụ ấy, bà nhân viên Bộ Thương Mại Hoa Kỳ thì bấm máy ghi
rằng Mỹ bán hàng vặt cho Tầu được có 11 đồng mà mua của Tầu 180 đồng nên
bị nhập siêu mất 169 đồng! Đó là 162 đồng do Trung Quốc bỏ ra để mua
linh kiện từ xứ khác, cộng thêm bảy đồng ráp chế. Trong khi ấy, cô bí
thư tại Bắc Kinh lè lưỡi ghi bằng bút chì phần đóng góp của Trung Quốc
cho dự án iPhone đó là vỏn vẹn có bảy đồng!
Vũ Hoàng: Qua mấy con số rất vui đó thì có lẽ ta thấy sức
nặng ngoại thương của Trung Quốc với Mỹ thật ra không nặng như người ta
thường nghĩ! Thưa ông, có phải vậy không?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi tin là lãnh đạo Bắc Kinh ý thức được
nhược điểm bên trong mà chưa thể cải sửa hay cải tiến được. Họ tự khoe
là công xưởng toàn cầu, thực ra thì bán hai chục triệu cái áo hay chục
triệu đôi giầy mới đủ tiền mua một máy bay Boeing. Mà loại sản phẩm ráp
chế như giày dép áo quần, hay cả máy điện thoại loại khôn thì doanh
nghiệp Mỹ có thể làm hoặc mua của xứ khác, chứ Trung Quốc không có nhiều
chọn lựa khi phải mua máy bay.
- Ta thấy ra sự khác biệt của nền kinh tế khi Hoa Kỳ, hay Âu Châu, Nhật
Bản và cả Nam Hàn đã tiến tới hình tháí hậu công nghiệp với trị giá gia
tăng rất cao của dịch vụ và trí tuệ mà Trung Quốc mới chỉ đi vào lĩnh
vực chế biến ở ngọn chứ không có gốc. Cũng vì vậy nên Bắc Kinh cố đi tắt
bằng thủ đoạn ăn cắp sản phẩm trí tuệ và bí mật kỹ thuật của xứ khác,
mà vẫn không xong.
Vũ Hoàng: Bây giờ thì có lẽ thính giả của chúng ta hiểu ra
nghịch lý mà ông nói là kinh tế Trung Quốc ở vào tình trạng "Mỹ thuộc".
Kết luận của ông là gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Kinh tế Hoa Kỳ và cả Âu Châu nữa có nội lực
riêng nên ít lệ thuộc vào xuất nhập cảng, tức là ít lệ thuộc vào xứ
khác. Kinh tế Trung Quốc thì lệ thuộc vào xuất cảng đến gần phân nửa,
tức là gấp đôi Hoa Kỳ và thực tế thì nằm trong vòng kiềm tỏa của Mỹ.
Chuyện phũ phàng ấy, lãnh đạo Bắc Kinh có biết và cũng muốn thoát mà
không xong. Với khối dự trữ ngoại tệ khổng lồ, họ được cái danh hão để
hù dân là trở thành chủ nợ của nước Mỹ với một ngàn hai trăm tỷ Công khố
phiếu Hoa Kỳ ở trong tay. Thật ra, họ cứ nơm nớp lo là khoản tài sản đó
mất giá. Bây giờ còn lo thêm là vì nội tình bất ổn, và nhân công có tay
nghề thì ít nên cứ đòi tăng lương làm cho giới đầu tư sẽ tìm xứ khác
làm ăn. Tôi nghĩ lãnh đạo Bắc Kinh muốn "Thoát Mỹ" mà không nổi!
Vũ Hoàng: Xin cảm tạ ông Nghĩa về cuộc trao đổi hữu ích này.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét