Nguyễn-Xuân Nghĩa - Người Việt 160111
"Kinh Tế Cũng Là Chính Trị"
Những ai sẽ há mồm năm nay?
* Con gấu Tầu, hỗn như gấu trong tiệm đồ sứ - Hý họa của Michael Ramirez - IBD *
Trong
có 10 ngày đầu năm, cổ phiếu Trung Quốc bị mất giá 15% sau hai bi kịch và một
hài kịch.
Bi
kịch là hôm Thứ Sáu mùng một và Thứ Ba mùng năm, Bắc Kinh gài một cầu chì cho nổ
nếu giá sụt quá 5%. Quả nhiên thế giới thấy thị trường đảo điên mất giá 7% mỗi
ngày và Bắc Kinh chao đảo tắt đèn sau khi đạt một kỷ lục chưa từng có là dân cờ
bẻo vào sòng cổ phiếu hôm Thứ Ba chỉ có 780 giây thử thời vận! Hài kịch là Bắc
Kinh bèn gỡ cầu chì. Cho nên hôm Thứ Hai 11, Chỉ số Phức hợp Thượng Hải đã mất
5,33% và Chỉ số Thẩm Quyến mất hơn 6% mà chẳng thấy ai bị đuổi khỏi sòng bạc. Mọi
sự vẫn êm ru bà rù.
Thuần
về kinh tế mà nói, mà truyền thông hình như không biết nên cứ hốt hoảng, vụ sụt
giá cổ phiếu trên thị trường Trung Quốc không có ảnh hưởng tai hại như người ta
dự đoán sau khi đã nức lời ngợi ca kinh tế xứ này. Lý do rất phi kinh tế là thị
trường chứng khoán Trung Quốc chỉ là sòng bạc cách ly với thế giới bên ngoài.
Khác với các nước Tây phương tiên tiến, thị trường này không là nơi doanh nghiệp
huy động vốn cho nhu cầu kinh doanh, lại vận hành theo quy luật mờ ảo như những
khẩu hiệu hay nghị quyết của chế độ.
Vì
kinh tế cũng là chính trị, tính chất mờ ám của việc giao dịch chứng khoán là một
đặc sản Trung Quốc, chỉ có người trong cuộc mới biết - và biết đau. Nhưng một hậu
quả khác của vụ sụt giá cổ phiếu là cả thế giới chứng khiến cảnh đạo diễn hai lần hạ màn trên sân khấu sau
khi chiêng trống om xòm về Trung Quốc Mộng!
Bây
giờ, xin hãy lùi xa cận cảnh mà nhìn vào nhiều góc tối khác.
Thứ
nhất, đà tăng trưởng kinh tế Trung Quốc chẳng có gì là phép lạ như thiên hạ vẫn
ca tụng, lại có những nhược điểm trầm trọng ở bên trong. Thứ hai, sau 36 năm
tăng trưởng của thời kỳ khởi phát thì cũng đến lúc phải điều chỉnh như mọi nền kinh
tế khác. Thư ba, điều khó biết nên khó đoán là những nhược điểm ấy trầm trọng đến
cỡ nào?
Bi
hài kịch cổ phiếu vừa qua có thể cho thấy một khía cạnh của nhược điểm. Là khả
năng quản trị rất kém của giới lãnh đạo kinh tế, cho nên niềm tin của dân chúng
vào thị trường và vào chính trường mới trở thành vấn đề.
Hãy
ghi thêm cho rõ kẻo mang tiếng là có thiên kiến với Thiên triều:
Dù
Tập Cận Bình tập trung trách nhiệm kinh tế vào trong tay và muốn trực tiếp điều
động thay vì phân quyền cho nhân vật đứng thứ hai là Tổng lý Quốc vụ viện Lý Khắc
Cường, các cơ quan hữu trách bên dưới không có hành động phối hợp. Điều ấy giải
thích vì sao lãnh đạo xứ này có chánh sách co giật và mâu thuẫn, thí dụ như việc
đặt thêm một cầu chì quá hẹp và đột ngột phá giá đồng bạc. Nhược điểm thứ ba là
họ dùng bộ máy hành chính can thiệp vào một thị trường chưa có quy củ rõ rệt. Điển
hình là biện pháp can thiệp vào thị trường giao dịch đồng Nguyên nhằm phát huy
vai trò ngoại tệ dự trữ của đồng bạc theo kỳ hạn của Qũy Tiền tệ Quốc tế, với hậu
quả ngược là nhà nước Bắc Kinh càng chạy theo thị trường này thì đồng Nguyên càng
tuột ra khỏi tầm tay của họ. Vấn đề thứ tư là Bắc Kinh không biết truyền đạt
thông tin cho thị trường biết là họ muốn gì. Dù là hôm cuối tuần, giới quản lý
thị trường ngọai tệ trấn an thế giới rằng hệ thống tài chính của Trung Quốc cơ
bản là ổn định và lành mạnh, thiên hạ không tin là lãnh đạo Bắc Kinh nắm vững
tình hình thực tế.
Hoặc
tệ hơn vậy, thiên hạ cho là Bắc Kinh còn muốn che giấu điều gì đó nguy ngập hơn.
Vì
vậy, trên bức tranh toàn cảnh ấy, chúng ta chẳng nên bình luận xem cổ phiếu Trung
Quốc còn rớt giá tới đâu, hoặc Bắc Kinh sẽ còn chiêu thức nào để bít lỗ hà chứng
khoán mà lại bạc tiền lại chảy qua lỗ hổng của hối đoái, là khi đồng Nguyên mất
giá và tư bản bị tẩu tán ra ngoài.
Chúng
ta nên nhìn xa hơn, vào hiệu ứng của nạn Trung Quốc suy sụp. Nhìn vào tương
lai.
***
Trước
hết là nhìn vào danh mục các nước cần bán hàng ra ngoài.
Hoa
Kỳ và Nhật Bản là hai nước tiên tiến có thể lãnh đạm với cuộc đời vì ít lệ thuộc
vào xuất cảng (lần lượt là 13,5% và 16% của Tổng sản lượng GDP). Còn lại, nhiều
quốc gia đã điều hướng kinh tế vào xuất cảng nên bị lay động khi thị trường bên
ngoài có biến. Bốn nước thuộc loại con tin này vì xuất cảng chiếm hơn 45% của
GDP, là Nam Hàn, Cộng hòa Liên bang Đức, Mã Lai Á (Malaysia) và Saudi Arabia.
Năm 2016 mà càng có nhiều biến động quốc tế là các nước này càng dễ lâm nguy về
kinh tế.
Sau
đó, ta hãy nhìn vào người mua bên Tầu. Nền kinh tế Trung Quốc có sản lượng đứng
hạng nhì thế giới và gây ảnh hưởng tới các nước là nhờ khả năng nhập cảng hàng
hóa của thiên hạ.
Trên
bảng phong thần của các nước bán hàng, có 11 nền kinh tế thiết tha đến khả năng
tiêu thụ của Tầu, là Nam Hàn số một, Nhật Bản số hai, rồi tới Hoa Kỳ, Đài Loan,
Đức, Úc, Mã Lai Á, Brazil, Saudi Arabia, Nam Phi, sau cùng là Liên bang Nga.
Theo mặt hàng thì có loại sơ đẳng hay đệ nhất đẳng, là thương phẩm như dầu thô,
quặng mỏ và đậu nành của Úc, Brazil, Saudi Arabia, Nam Phi và Nga; rồi loại đệ
tam đẳng như hàng chế biến, linh kiện điện tử hay thiết bị cao cấp của Nam Hàn,
Nhật Bản, Hoa Kỳ, Đức; ở giữa là cơ phận điện tử của Mã Lai cho kỹ nghệ ráp chế.
Các
quốc gia này đều rơi vào hoàn cảnh “họa vô đơn chí” là Trung Quốc sẽ nhập ít hơn
mà giá thương phẩm cũng lại sụt mạnh từ nhiều năm nay - và sẽ còn sụt nữa.
Cho
nên vụ sụt giá cổ phiếu Thượng Hải không làm các nước xanh mặt bằng viễn ảnh
bán hàng cho Tầu đã ít hơn, với giá lại còn rẻ hơn. Trong nhóm này, có ba quốc
gia đang bị khủng hoảng, về chính trị như Brazil, về an ninh như Saudi Arabia,
và về đủ mọi lý do kinh tế, an ninh lẫn chính trị là Liên bang Nga. Vì vậy, chúng
ta cũng sẽ hiểu ra lập trường ngoại giao của họ với Bắc Kinh.
Lưng
chừng ở giữa, có một nước dân chủ của Tây phương nằm tại Á Châu, là Úc Đại Lợi.
Xứ
này lệ thuộc vào xuất cảng tới 21% của Tổng sản lượng và xuất cảng sang Tầu đến
40% của tổng số, then chốt nhất là quặng sắt. Giá quặng sắt thì sụt nặng từ nhiều
năm nay (ôi, dự án Bauxite của Việt Nam!) mà lượng thì chiếm đến 25% của tổng số
xuất cảng. Và xuất cảng sang Tầu thì lên tới gần 77% của số này. Vì vậy, chẳng
nên ngạc nhiên khi dân Úc vẫn tin vào chuyện ngày mai trời lại sáng tại Trung
Quốc, hoặc có lập trường dung dị hơn chúng ta về chuyện Biển Đông!
Tương
tự là hoàn cảnh của Nam Hàn và Tổng thống Phác Cận Huệ, hau nước Đức và Thủ tướng
Angela Merkel mà cột báo này vừa nhắc tới vào cuối năm ngoái….
***
Vào
buổi đầu năm thì ai cũng muốn và có thể tiên đoán. Với điều kiện là ý thức được
rằng mình sẽ trật chìa! Chính vì vậy, cột mục này mới gác chuyện cổ phiếu Trung
Quốc sang một bên và nói về tương quan buôn bán giữa các nước. Tương quan ấy có
thể là cái khung báo trước nhiều biến động kinh tế chính trị cho các quốc gia cần
bán hàng sang Tầu.
Còn
lại?
Còn lại là khi kinh tế sa sút, kho đạn dự trữ ngoại tệ cạn dần - cả năm ngoái mất 513 tỷ đô la, riêng Tháng 12 thì mất 108 tỷ - và những biện pháp ứng phó thì có hạn, lãnh đạo Bắc Kinh không thể không biết. Họ sẽ càng lên gân, há mồm nạt nộ người dân ở bên trong và phô trương sức mạnh quân sự ở bên ngoài. Ra cái điều….
Thưa kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa! Việc Trung Cộng tái cơ cấu lại Quân ủy trung ương (từ 4 tổng cục thành 7 tổng cục, 3 ủy ban và 5 cơ quan trực thuộc; tổng cộng 15 cơ quan thuộc Quân ủy Trung ương) có phải là tín hiệu Tập Cận Bình đang sửa soạn để gây họa bên ngoài không ạ? Nhất là trong bối cảnh kinh tế biểu hiện suy trầm nhanh và động loạn xã hội có thể nổi lên vì vậy cần hướng sự căm phẫn của người dân ra bên ngoài. Nếu theo logic là dễ làm trước thì Việt Nam có phải là mục tiêu đầu tiên không ạ? Cảm ơn ông! NDT
Trả lờiXóaHồi Tháng Chín, trên Giờ Giải Áo, tôi có dịp trình bày về việc Tập Cận Bình cải cách quân sự. Sau khi họ Tập vừa trình bày thêm chi tiết về kế hoạch đó, và còn phê phán quân đội, tuần này, trong mục "Bên Kia Màn Khói" tôi cố khai triển cho rõ. Quả là những động thái đáng chú ý, không chỉ vì sóng gió Đông Hải. NXN
Trả lờiXóaNhận xét này đã bị tác giả xóa.
Trả lờiXóaTheo thiển ý của cháu thì quân đội Tàu có 1 nhược điểm rất quan trọng là không có 1 vị trí tổng tư lệnh tối cao. Giữa các lực lượng không quân- hải quân ... lại kèn cựa nhau nên khả năng phối hợp cực kém. Việc này vốn xuất phát từ tâm lí đề phòng bên quân đội của tầng lớp lãnh đạo Trung Quốc. Nay họ lại tách ra thành 15 cơ quan thì 1 mặt có vẻ như nỗi lo sợ này đang tăng lên, mặt khác sẽ càng khiến quân đội của họ thiếu hiệu quả hơn khi phối hợp.
Trả lờiXóaSự thể không hẳn như vậy, tôi sẽ có dịp phân tách. NXN
Xóa